حسین(ع) بزرگترین آینه حق‌نما برای انسان امروز است
عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان اصفهان گفت: انسان امروز اگر اهل حق‌گرایی باشد، حسین(ع) بزرگترین آینه حق‌نماست و راه را به او نشان می‌دهد.
شعور حسینی همان است که یک عزادار وقتی فریاد «یا حسین(ع)» سر می‌دهد، بداند که امام حسین(ع) که بود و برای چه قیام کرد؟ شور حسینی مجالس سوگ ما در ماتم اباعبدالله(ع) تا چه حد با شعور حسینی همراه است؟ در این راستا، خبرنگار ایکنا از اصفهان با عصمت همتی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان گفت‌وگویی درباره تحلیل نگاه انسان امروز به واقعه عاشورا انجام داده است که متن آن‌را در ادامه می‌خوانید:
ایکنا ـ رویکرد انسان امروز به واقعه عاشورا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما انسان را موجودی می‌دانیم که دارای یک سری فطریات، گرایش‌ها و شناخت‌های ذاتی است، همچون گرایش و میل به خداوند، حقیقت‌جویی، فضائل اخلاقی، زیبایی‌ها و... . با این تعبیر از انسان، وی موجودی است که از اولین لحظه زندگی تا وقتی که از دنیا می‌رود، به دنبال این است که استعدادهای ذاتی خود را بالفعل کند و برای آنچه به آن «سعادت» می‌گوییم، آماده شود. تجلی و ظهور سعادت از منظر ما در دنیای آخرت واقع می‌شود.
قیام عاشورا چه پیامی برای رشد ابعاد وجودی انسان دارد که انسان امروز باید آن را به‌طور جدی دریافت کند؟ واقعه عاشورا به ظاهر این‌طور است که جمعیت کوچکی در بیابانی با گروه مقابل درگیر می‌شود، رنج و شکنجه می‌بیند و کشته می‌شود. آیا در تاریخ زندگی انسان همین یک قیام اتفاق افتاده است؟ خیر. در تاریخ، قیام‌هایی بسیار وسیع‌تر از این هم رخ داده؛ اما در عاشورا چه چیزی وجود داشته که توانسته تاکنون برای همه جوامع و انسان‌های آزاده، موج‌آفرینی کند و اجازه ندهد که گذر زمان به آن رنگ قدمت دهد؟
پاسخ در ویژگی‌های ممتازی است که در این حادثه وجود دارد. یکی از ویژگی‌های ممتاز آن، رهبر قیام یعنی حسین بن علی(ع) است. اگر شخصیت ایشان را در غیر از حادثه کربلا بررسی کنیم، می‌بینیم که شخصی در اوج اتصال به مقام بندگی خداوند، در اوج زهد دنیا و تعلقات دنیایی و در نهایت فضیلت، شجاعت، عفت و کمالات انسانی ایستاده است و خالصانه این قیام را نه برای رسیدن به قدرت و حطام دنیا، بلکه برای اصلاح انجام می‌دهد و انسانی که می‌خواهد در جامعه محل زیست خود وارد فعل و انفعالات سیاسی و اجتماعی شود، می‌تواند با تأسی از شخصیت اباعبدالله‌الحسین(ع) این پیام را دریافت کند.
نقطه کانونی عاشورا این است که امام هدف مقدسش را با رعایت تمام شئونات اخلاقی و موازین احکام الهی پیش برد و از هیچ ابزار و وسیله نادرستی بهره نجست. ایشان در تمام طول حرکت خود هدفش را بیان می‌کرد، مسائل مربوط به جامعه اسلامی را برمی‌شمرد و وضعیت نابهنجار حاکمیت یزید را تبیین می‌کرد. برای آن حضرت چیزی جز خدا، دین خدا، احکام خداوند، نجات انسان‌ها و رهایی از شهوت و هوس‌ها مطلوب نبود. نیت امام اصلاح‌گری، عدل و اتصال به خداوند بود؛ بنابراین چون قیامش با این پشتوانه الهی انجام شد، پس این حرکت تا قیامت پیام خواهد داشت.
انسان امروز اگر اهل حق‌گرایی باشد، حسین(ع) بزرگترین آینه حق‌نماست و راه را به او نشان می‌دهد. اگر اهل فضائل باشد، حسین بن علی(ع) در سخت‌ترین صحنه این دنیا بارزترین فضیلت‌های انسانی را به نمایش حداکثری گذاشت و با اتصال به معبود و مناجات، پشتوانه محکمی برای راست‌قامتی خود در صحنه‌ای که تک تک عزیزانش را در مقابل چشمانش کشتند، آن هم در شرایطی که آنان را از حداقل نیاز طبیعی خود یعنی آب محروم کرده بودند، فراهم کرد.
این برای کسی که می‌خواهد بداند حد صبر انسان کجاست، حد بندگی چقدر است، فنای فی الله چیست و تسلیم برای رضای خدا یعنی چه، تحلیل و الگوی جاودانه فضیلت انسان کامل و انسان فانی در خداوند را بیان و همچنین بهترین الگو را برای سعادت اجتماعی که در پی ایجاد حرکتی سازنده، مؤثر و ماندنی است، فراهم می‌کند.
ایکنا ـ به نظر شما، نگاه انسان امروز به واقعیت حادثه عاشورا چقدر نزدیک است و با آن همخوانی دارد؟
دیدگاه من این است که متأسفانه ما تبیین‌گری‌های خوب، درست و عالمانه‌ای درباره حادثه کربلا انجام نداده‌ایم. قیام منجر به انقلاب اسلامی متأثر از کربلا بود و امام خمینی(ره) بارها فرمود: «حسین بن علی(ع) تکلیف ما را مشخص می‌کند» یا «محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است»، ولی متأسفانه از زمانی به بعد می‌بینیم که بیشتر توجهات به شور، نوحه و احساس معطوف و از محتوای عملی و عقلی کاسته شد و به عبارتی، مداحی‌های نادرست و بی‌محتوا برای ایجاد شور، زمینه‌ساز نوعی تحریف در حادثه عاشورا شد.
تحریف به این معناست که پیام اصلی عاشورا، تحت‌الشعاع یک‌سری فرعیات قرار گیرد که آن فرعیات خود محل بحث و گفت‌وگو هستند. این یک خطای بزرگ فرهنگی است که ما نمی‌توانیم جامعه را به سمت تبیین، عقلانیت و تحلیل واقعی عاشورا ببریم و در نهایت بر این تصور باشیم که جلسات متعدد با شعارهای گوناگون، قیام عاشورا را تبیین می‌کند. برای مثال ما باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که هیچ نمازنخوانی فکر نکند که صرفاً با ارادت به حسین بن علی(ع) نجات پیدا می‌کند، در حالی که نماز خواندن برای امام یک اصل است.
اگرچه ما همیشه جنبه عاطفی را عامل بقای واقعه کربلا می‌دانیم، اما نباید فکر کنیم که با تحریک هرچه بیشتر احساس مخاطبان در جلسات می‌توانیم اهداف امام حسین(ع) را بیان کنیم. به نظرم به جای پرداختن به اشعار بعضاً سخیف لازم است که سنت مقتل‌خوانی را مانند قدیم احیا کنیم.
ایکنا ـ در زمانه‌ای به سر می‌بریم که ندای آزادی‌خواهی، ظلم‌ستیزی و حقیقت‌جویی از گوشه و کنار جهان برخاسته و افکار عمومی را علیه جنایت‌ها و ظلم و ستم ایادی استکبار بر ملت‌های مظلوم شورانده است. به نظر شما چگونه می‌توان این شرایط را با آموزه‌های واقعه عاشورا پیوند داد و از این رهگذر به معرفی و تبیین نهضت حسینی برای جهانیان پرداخت؟
واقعیت این است که طبق این جمله امام حسین(ع) که می‌فرماید: «اگر دین ندارید، آزاده باشید» آزادگی مستلزم دین داشتن نیست. فضائل اخلاقی در فطرت انسان‌ها ریشه دارد و ممکن است کسی در ظاهر متشرع و دین‌دار نباشد؛ اما از فضیلت‌های اخلاقی درک شهودی داشته باشد. انسان‌ها زیر بار ظلم نمی‌روند و این در عقل عملی انسان نهادینه شده است. در نتیجه انسان‌هایی که این درک را دارند، برای تحقق عدل و حق، هزینه پرداخت می‌کنند و یکی از این هزینه‌ها همین قیام‌هاست.
در دنیای اسلام هیچ حرکت جدی اتفاق نیفتاده است، مگر اینکه متأثر از حرکت امام حسین(ع) باشد و اگر مفاهیم اساسی این حرکت را بیان کنیم، تمام انسان‌های آزادی‌خواه، عاشق حسین بن علی(ع) خواهند بود. گاندی که رهبر نجات هند در مبارزه با استعمار انگلیس بود، می‌گوید: «من مبارزه منفی را از حسین بن علی(ع) آموختم.» یعنی شما در جایی که زور نابودی ناحقی را ندارید، می‌توانید آبروی طرف مقابل را ولو با پرداخت هزینه جان ببرید تا این خون، انسان را بیدار کند.
در پایان باید بگویم که بعد از قیام امام حسین(ع) تا امروز قیام‌های زیادی اتفاق افتاده، نظیر قیام حره مدینه، قیام مختار، قیام ابومسلم خراسانی، انقلاب اسلامی، تشکیل حزب‌الله لبنان، حرکت حوثی‌ها، فاطمیون و زینبیون و جنبش اروپایی‌ها که همه برگرفته از آموزه‌های کربلا و حرکت امام حسین(ع) است.
زهراسادات محمدی
انتهای پیام
