لبنان، کشوری کوچک در غرب آسیا با تاریخچهای غنی و تنوع فرهنگی و مذهبی است. این کشور با مساحت ۱٠ هزار و ۴۵۲ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر شش میلیون نفر، بهدلیل موقعیت جغرافیایی و ترکیب جمعیتی متنوع خود، نقش مهمی در تحولات خاورمیانه ایفا میکند.
لبنان در حاشیه شرقی دریای مدیترانه قرار دارد و از شمال و شرق با سوریه و از جنوب با فلسطین اشغالی هممرز است. این کشور بهدلیل کوههای سر به فلک کشیده و سواحل زیبای خود، مناظر طبیعی چشمنوازی دارد که هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب میکند.
بیروت، پایتخت لبنان، به «پاریس خاورمیانه» مشهور است. این شهر با ترکیبی از تاریخ، فرهنگ و زندگی شبانه پرجنبوجوش، مقصدی محبوب برای گردشگران محسوب میشود. از جاذبههای بیروت میتوان به موزه ملی، بازارهای سنتی و ساحل زیبای این شهر اشاره کرد.
بعلبک نیز یکی از مهمترین سایتهای باستانی لبنان است که شهرت آن به معابد رومیاش برمیگردد. معابد ژوپیتر و باخوس از جمله آثار باستانی برجسته این منطقه هستند که هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب میکنند.
جبیل (بیبلوس) هم یکی از قدیمیترین شهرهای جهان است که تاریخچهای بیش از هفت هزار سال دارد. این شهر باستانی با قلعههای صلیبی، معابد فنیقی و تئاتر رومی، مقصدی ایدهآل برای علاقهمندان به تاریخ و فرهنگ است.
از جاذبههای طبیعی لبنان میتوان به غار جعیتا اشاره کرد که یکی از زیباترین غارهای جهان است و در نزدیکی بیروت قرار دارد. این غار با استالاکتیتها و استالاگمیتهای شگفتانگیز خود، هر ساله گردشگران بسیاری را جذب میکند و بازدید از آن، تجربهای بینظیر از زیباییهای طبیعی لبنان به ارمغان میآورد.
همچنین میتوان از جونیه، شهری ساحلی در نزدیکی بیروت، صیدا (صیدون)، از شهرهای تاریخی لبنان، دره قادیشا و شهر قانا با قدیمیترین کلیسای جهان بهمثابه دیگر جاذبههای گردشگری این کشور نام برد.
لبنان کشوری با تنوع زبانی و فرهنگی بهشمار میرود که زبانهای گوناگونی در آن رایج و زبان رسمیاش، عربی است. لهجه لبنانی که به عربی شامی معروف است، در این کشور رواج دارد و به زبان عربی رایج در فلسطین و سوریه نزدیک است. این لهجه با تأثیرات تاریخی و فرهنگی گوناگون، ویژگیهای خاص خود را دارد و در مکالمات روزمره مردم لبنان بهکار میرود.
فرانسوی، زبان دوم در لبنان شناخته میشود و در بسیاری از مدارس و دانشگاهها، آن را تدریس میکنند. این زبان بهدلیل تاریخ استعمار فرانسه در لبنان و تأثیرات فرهنگی آن همچنان جایگاه ویژهای در جامعه لبنانی دارد. بسیاری از اسناد رسمی و مکاتبات دولتی نیز به زبان فرانسه نوشته میشود.
انگلیسی نیز یک زبان خارجی مهم در لبنان بهشمار میرود. بسیاری از لبنانیها بهدلیل ارتباطات بینالمللی و تجارت به زبان انگلیسی مسلط هستند. این زبان در مدارس و دانشگاهها تدریس و در محیطهای کاری و تجاری بهطور گستردهای استفاده میشود. لازم به ذکر است که زبان انگلیسی در سالهای اخیر در مقایسه با زبان فرانسه رواج بیشتری در لبنان یافته است. همچنین ارمنی، کردی و آشوری نیز از زبانهای اقلیتهای لبنان بهشمار میرود.
تاریخ لبنان به دوران باستان بازمیگردد و این کشور یکی از مراکز مهم تمدن فنیقیها بوده است. فنیقیها، دریانوردان ماهری شناخته میشدند و شهرهای مهمی مانند صور و صیدا را تأسیس کردند. لبنان در طول تاریخ زیر سلطه امپراتوریهای گوناگونی مانند آشوریها، بابلیها، هخامنشیان، رومیها، بیزانسیها، عربها، صلیبیها و عثمانیها بوده است.
در دوران مدرن، لبنان تحت قیمومیت فرانسه قرار گرفت و در سال ۱۹۴۳ به استقلال رسید. این کشور در طول دهههای گذشته شاهد دورههای گوناگونی از ثبات و ناآرامی بوده است، از جمله جنگ داخلی لبنان که از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ به طول انجامید.
جبلعامل، یکی از قدیمیترین و مهمترین مناطق تاریخی شیعیان در جهان اسلام، در جنوب لبنان واقع شده است. این منطقه که به نام «ارض ولایت» نیز شناخته میشود، بهدلیل تأثیر فراوانش بر فرهنگ، سیاست و دین، جایگاه ویژهای در تاریخ تشیع دارد.
منطقه جبلعامل از دوران باستان تاکنون شاهد مقاومتهای متعددی بوده است. در قرون وسطی، مردم این منطقه در برابر حملات صلیبیون مقاومت کردند؛ همچنین در قرن بیستم، این منطقه نقشی حیاتی در مقابله با استعمار فرانسه و در نهایت اسرائیل ایفا کرد. نکته قابل بیان این است که جبلعامل بعد از استعمار فرانسه به لبنان ملحق شد.
قرار بر این بود که شیعیان جبلعامل به عراق و ایران کوچانده شوند تا این منطقه به یک کشور مسیحی صهیونیست تبدیل شود و از سویی هم فلسطین، یک کشور یهودی صهیونیست باشد؛ سپس مرز این دو کشور باز شود و ائتلافی صهیونیستی علیه کشورهای عربی مسلمان شکل بگیرد؛ اما مردم جبلعامل چون اهل جهاد بودند، توانستند استعمار فرانسه را از منطقه خود دور کنند.
تاریخ تشیع در جبلعامل به اوایل اسلام بازمیگردد. در اینباره، نقلهای تاریخی متعددی وجود دارد. عدهای نوشتهاند پس از واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع)، بسیاری از شیعیان در نقاط گوناگون جهان اسلام پراکنده شدند و برخی از آنان به جبلعامل آمدند. برخی روایت کردهاند که اصل شیعیان جبلعامل از خانواده بنیعامله است؛ یعنی خانوادهای یمنی که به دست امیرالمؤمنین(ع) شیعه شدند. گروهی هم نقل کردهاند که ابوذر غفاری با سفر به مناطق گوناگونی از جمله جبلعامل، آموزههای اسلام و تشیع را به مردم آنجا منتقل کرد و از طریق سخنرانیها و جلسات مذهبی، توانست مردم را با اصول و ارزشهای تشیع آشنا کند.
لبنان، کشوری کوچک با ساختار اجتماعی منحصر بهفرد و پیچیده شناخته میشود. یکی از ویژگیهای بارز این ساختار، تنوع طایفهای و مذهبی است. در لبنان، ۱۸ طایفه به رسمیت شناخته شدهاند که هر کدام نقش مهمی در زندگی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این کشور ایفا میکنند.
۱۸ طایفه رسمی لبنان عبارتند از مارونیها، ارتدوکسهای یونانی، کاتولیکهای یونانی (ملکی)، کاتولیکهای ارمنی، ارتدوکسهای ارمنی، کاتولیکهای سریانی، ارتدوکسهای سریانی، کاتولیکهای کلدانی، لاتینها، پروتستانها، علویها، دروزیها، شیعیان اثناعشری، سنیها، اسماعیلیها، یهودیان، قبرسیها و مسلمانان ترکمان.
جمعیت لبنان بهطور عمده از مسلمانان شیعه و سنی و مسیحیان تشکیل شده است. مناطق شیعهنشین عمدتاً در جنوب لبنان، دشت بقاع و حومه جنوبی بیروت متمرکز هستند. در مقابل، مسیحیان بیشتر در مناطق مرکزی و شمالی لبنان سکونت دارند. این تنوع مذهبی باعث شده تا لبنان نمونه بارزی از همزیستی مسالمتآمیز ادیان گوناگون شناخته شود.
لبنان دارای تنوع گستردهای از احزاب سیاسی است که هر یک نماینده گروههای مذهبی و اجتماعی گوناگون هستند. در ادامه به تعدادی از مهمترین احزاب سیاسی این کشور اشاره میکنیم:
حزبالله: این گروه در سال ۱۹۸۲ تأسیس شد و گروهی شیعه با ایدئولوژی ضدصهیونیسم شناخته میشود. حزبالله نقش مهمی در مقاومت در برابر اشغالگران اسرائیلی و همچنین در سیاست داخلی لبنان ایفا میکند.
جنبش امل: این جنبش در سال ۱۹۷۴ از سوی امام موسی صدر تأسیس شد و حزبی شیعه با گرایشهای میانهرو است. نبیه بری، رهبر فعلی این حزب، نقش مهمی در سیاست لبنان دارد و رئیس مجلس نمایندگان این کشور است.
حزب کتائب لبنان (فالانژها): این حزب در سال ۱۹۳۶ از سوی پیرجمیل تأسیس شد و یک حزب مسیحی مارونی با گرایشهای ملیگرایانه و محافظهکار شناخته میشود. حزب کتائب نقش مهمی در جنگ داخلی لبنان ایفا کرد و از متحدان اسرائیل بود.
جریان المستقبل: این حزب در سال ۲۰۰۷ از سوی سعد حریری شکل گرفت و حزبی سنی با گرایشهای لیبرالی و ملیگرایانه بهشمار میرود. المستقبل از مخالفان اصلی حزبالله و جریان ۸ مارس است.
همچنین میتوان به سایر احزاب لبنان از جمله نیروهای لبنانی، جریان ملی آزاد، حزب سوسیالیست ترقیخواه، حزب سوری قومی اجتماعی، حزب دموکراتیک لبنان و حزب اتحاد اشاره کرد.
حزبالله نه فقط نیرویی نظامی، بلکه یک بازیگر سیاسی مهم در لبنان است. این گروه با حضور در پارلمان و دولت لبنان، تأثیر قابل توجهی بر تصمیمگیریهای سیاسی کشور دارد. حزبالله از طریق ائتلاف با سایر گروههای سیاسی، توانسته است نقش مهمی در تعیین سیاستهای داخلی و خارجی لبنان ایفا کند؛ همچنین با تأسیس مدارس، بیمارستانها و مراکز فرهنگی، نقش مهمی در بهبود شرایط زندگی مردم لبنان داشته است. این گروه با عرضه خدمات اجتماعی و رفاهی، توانسته است محبوبیت زیادی در میان مردم به دست آورد. علاوه بر این، با برگزاری مراسم مذهبی و فرهنگی، به حفظ و ترویج فرهنگ شیعی در لبنان کمک کرده است.
آینده حزبالله و نقش آن در لبنان به عوامل گوناگونی بستگی دارد؛ تحولات منطقهای و بینالمللی، وضعیت اقتصادی لبنان و تعاملات داخلی گروههای سیاسی، میتوانند بر آینده این گروه تأثیرگذار باشند. با این حال، به نظر میرسد که حزبالله همچنان نیرویی مهم در لبنان باقی خواهد ماند و نقش خود را در تحولات این کشور ایفا خواهد کرد.
پیوندهای تاریخی و فرهنگی: روابط ایران و لبنان به دوران صفویه بازمیگردد؛ زمانی که علمای شیعه از جبلعامل به ایران مهاجرت کردند و نقش مهمی در توسعه علمی و مذهبی ایران ایفا کردند. این پیوندهای تاریخی و فرهنگی همچنان در روابط دو کشور تأثیرگذار است.
حمایت از مقاومت در برابر اسرائیل: یکی از مهمترین نقاط اشتراک ایران و لبنان، حمایت از مقاومت در برابر اسرائیل محسوب میشود. حزبالله لبنان که از حمایت ایران برخوردار است، نقش مهمی در مقابله با تجاوزات اسرائیل ایفا کرده و این حمایتها باعث تقویت روابط دو کشور شده است.
همکاریهای اقتصادی و تجاری: در سالهای اخیر، روابط اقتصادی و تجاری بین ایران و لبنان گسترش یافته است. امضای بیش از ۳۰ سند همکاری در بخشهای گوناگون از جمله انرژی، کشاورزی و صنعت، عمق روابط اقتصادی دو کشور را نشان میدهد.
همکاریهای علمی و آموزشی: ایران و لبنان در زمینههای علمی و آموزشی نیز همکاریهای گستردهای دارند. تبادل دانشجو و استاد، برگزاری کنفرانسها و سمینارهای مشترک و همکاریهای پژوهشی از جمله زمینههای همکاری علمی بین دو کشور است.
پیوندهای مذهبی: شیعیان لبنان و ایران پیوندهای مذهبی عمیقی دارند. تأثیرات امام موسی صدر و انقلاب اسلامی ایران بر شیعیان لبنان، نقش مهمی در تقویت این پیوندها داشته و این پیوندها نیز به نوبه خود سبب تقویت همبستگی مذهبی و اجتماعی بین دو کشور شده است.
همکاریهای فرهنگی: ایران و لبنان در زمینههای فرهنگی نیز همکاریهای گستردهای دارند. برگزاری جشنوارههای فرهنگی، نمایشگاههای هنری و تبادل هنرمندان از جمله فعالیتهای فرهنگی مشترک بین دو کشور است. این نقاط اشتراک و منافع مشترک، دلیلی برای تقویت روابط ایران و لبنان در زمینههای گوناگون شده و به توسعه همکاریهای دو کشور کمک کرده است.
حمایت جمهوری اسلامی ایران از حزبالله یکی از موضوعات مهم و پیچیده در سیاست خارجی ایران است. این حمایت دلایل متعددی دارد که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
دلایل ایدئولوژیک و مذهبی: یکی از اصلیترین دلایل حمایت ایران از حزبالله، اشتراکات ایدئولوژیک و مذهبی است. حزبالله بهمثابه یک گروه شیعه، از آموزههای انقلاب اسلامی ایران و رهبری امام خمینی(ره) الهام گرفته و این اشتراکات مذهبی و ایدئولوژیک، پایهای قوی برای همکاری و حمایت متقابل فراهم کرده است.
مقابله با نفوذ اسرائیل و آمریکا: ایران به کمک حزبالله با نفوذ اسرائیل و آمریکا در منطقه مقابله میکند. حزبالله با انجام عملیاتهای نظامی و مقاومت در برابر اسرائیل، نقش مهمی در کاهش نفوذ این کشور در لبنان و منطقه دارد. این موضوع برای ایران که همواره به دنبال کاهش نفوذ قدرتهای خارجی در منطقه است، اهمیت بسیاری دارد.
تأمین امنیت ملی ایران: حمایت از حزبالله به ایران کمک میکند تا امنیت ملی خود را تأمین کند. با داشتن متحدی قوی در لبنان، ایران میتواند به تهدیدات احتمالی از سوی دشمنان پاسخ و نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد. این موضوع بهویژه در شرایطی که تنشها در منطقه افزایش یافته است، اهمیت بیشتری پیدا میکند.
تقویت محور مقاومت: ایران با حمایت از حزبالله به تقویت محور مقاومت در برابر اسرائیل و متحدانش کمک میکند. این محور شامل گروههای گوناگونی از جمله حماس در فلسطین و گروههای شیعه در عراق و سوریه است. تقویت این محور به ایران امکان میدهد تا در برابر تهدیدات منطقهای و بینالمللی مقاومت کند و نفوذ خود را افزایش دهد.
لبنان اگرچه کشوری کوچک در غرب آسیا بهشمار میرود، ولی بهدلیل موقعیت جغرافیایی و تنوع فرهنگی خود، همواره در مرکز توجهات بینالمللی بوده است. این کشور با زبان رسمی عربی و حضور احزاب سیاسی متعدد، نقاط اشتراک فرهنگی و تاریخی فراوانی با ایران دارد.
حمایت ایران از حزبالله دلایل متعددی دارد که از پیوندهای مذهبی تا منافع ژئوپلیتیکی را شامل میشود. این حمایت با مدیریت هوشمندانه و هوشیارانه، میتواند به تقویت منافع ملی ایران کمک کند و به توسعه و پیشرفت کشور منجر شود.
زهراسادات محمدی
انتهای پیام