الگوی زینبی در آیینه خدمت؛ بازخوانی مفهوم ایثار در روز پرستار

میلاد حضرت زینب کبری(س) را می‌توان نقطه تلاقی سه مفهوم والای ایمان، دانایی و فداکاری دانست؛ زنی که در میان آتش و ویرانی کربلا، چراغ امید و آگاهی را روشن نگاه داشت و در برابر سخت‌ترین آزمون‌های تاریخ، پیام عاشورا را به نسل‌های بعد منتقل کرد. 

نام زینب(س) با مفاهیمی چون صبر، خدمت و فداکاری درهم تنیده است؛ مفاهیمی که امروز در عرصه سلامت و پرستاری، معنایی عمیق‌تر و عینی‌تر یافته‌اند.

پرستاری؛ ادامه روح زینبی

پرستاری در ظاهر، حرفه‌ای درمانی، اما در جوهر خود، تداوم همان روح زینبی است؛ روحی که انسان را به مراقبت از درد دیگران فرامی‌خواند. اگر حضرت زینب(س) در کربلا مظهر مراقبت از جسم و جان اسیران بود، پرستاران امروز نیز در میدان‌های خاموش بیمارستان‌ها، بار رسالت انسانی خویش را با صبر و عشق بر دوش می‌کشند. این همان پیوندی است که میان ایثار زینبی و خدمت پرستاری برقرار شده است.

از منظر دینی، خدمت به انسان‌ها، از جمله برترین عبادات به‌شمار می‌رود. در قرآن کریم، خداوند بندگانی را می‌ستاید که در راه رفع آلام دیگران گام برمی‌دارند. حضرت زینب(س) نیز در تداوم مکتب حسینی، خدمت را به مرتبه‌ای از معرفت رساند؛ خدمتی آمیخته با آگاهی، نه از سر عادت یا اجبار، بلکه بر اثر ایمان. همین ویژگی است که پرستاران مؤمن را در جامعه، به نماد تعهد، انسان‌دوستی و صبر تبدیل کرده است.

نقش اجتماعی پرستاران

از منظر اجتماعی، نقش پرستار فقط به مراقبت‌های جسمی محدود نمی‌شود؛ او مایه‌ آرامش روانی بیماران، حلقه‌ ارتباط میان علم پزشکی و نیاز انسانی و پناهگاه بیماران در لحظات تنهایی و ترس است. در شرایط بحرانی، مانند دوران همه‌گیری کرونا، جامعه به‌روشنی دید که پرستاران چگونه با ایثار و ازخودگذشتگی، سلامت مردم را تضمین کردند. آن روزها، مفهوم مدافعان سلامت ترجمان عینی زینبیان امروز بود؛ کسانی که بدون ادعا، در خط مقدم خدمت ایستادند.

در این میان، جامعه باید بیش از پیش به منزلت اجتماعی و اقتصادی پرستاران توجه کند. نام‌گذاری روز پرستار در سالروز میلاد حضرت زینب(س) فقط آیینی نمادین نیست، بلکه پیامی اخلاقی و فرهنگی دارد؛ یعنی جامعه‌ای که خدمت را ارزش می‌داند، باید خادمان خود را نیز ارج نهد. کرامت انسانی پرستاران نه فقط در ستایش کلامی، بلکه در سیاست‌گذاری‌های عملی و حمایت‌های ساختاری معنا پیدا می‌کند.

شخصیت حضرت زینب(س) از منظر فرهنگی، الگویی جامع برای بازتعریف جایگاه زن در عرصه‌های اجتماعی و اخلاقی است. ایشان نشان داد که زن می‌تواند همزمان مظهر مهر و قدرت، عاطفه و آگاهی، صبر و کنشگری باشد.

پرستاران زن درواقع، ادامه‌دهندگان همان مسیر زینبی‌ هستند که میان احساس و عقل، عاطفه و مسئولیت، پیوندی متعادل برقرار کردند.

روز پرستار؛ بازتاب ارزش‌های انسانی

تحلیل جامعه‌شناختی این مناسبت نشان می‌دهد که روز پرستار نه‌تنها گرامیداشت قشری حرفه‌ای، بلکه بازتابی از نیاز جامعه به احیای ارزش‌های اخلاقی و دینی در مناسبات انسانی است. در جهانی که سرعت، رقابت و فردگرایی بر بسیاری از روابط سایه انداخته، پرستاری یادآور اهمیت «توجه» و «مراقبت» است؛ ارزش‌هایی که در فرهنگ ایرانی اسلامی ریشه دارد و حضرت زینب(س) نماد زنده آن است.

یاد حضرت زینب(س) در روز پرستار، فرصتی برای بازنگری در سیاست‌های آموزشی و فرهنگی مرتبط با حرفه پرستاری است. تقویت جایگاه علمی پرستاران، توجه به سلامت روانی آنان، بهبود شرایط کاری و ایجاد فرصت‌های رشد حرفه‌ای، از ضروریاتی به‌شمار می‌رود که می‌تواند مفهوم خدمت زینبی را در بستر جامعه امروز تداوم بخشد.

اگر پرستاران در میدان سلامت، حافظ جان انسان‌ها هستند، حضرت زینب(س) در کربلا، حافظ جان معنویت انسان بود. هر دو در مسیر واحد قدم می‌زنند؛ مسیری که از عشق به خدا آغاز می‌شود و به خدمت به خلق می‌انجامد. جامعه‌ای که این پیوند را درک کند، در آن انسانیت، محور پیشرفت و خدمت، والاترین افتخار است.

میلاد حضرت زینب کبری(س) و روز پرستار، یادآور این حقیقت است که در جهان امروز، بیش از هر زمان دیگری به «الگوی زینبی» نیاز داریم؛ الگویی که ما را به آموختن صبر، خدمت از سر عشق و زیستن در مسیر حقیقت دعوت می‌کند. این روز نه‌تنها تقدیر از پرستاران، بلکه تجدید پیمان با ارزش‌هایی چون انسانیت، مسئولیت و فداکاری است که زینب کبری(س) برایشان ایستاد.

مریم فلاحتی