مامایی رسالتی برای حفظ کرامت انسان‌هاست
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه ماماها نقش کلیدی در حمایت از حقوق زنان دارند و در خط مقدم دفاع از سلامت مادران و نوزادان هستند، گفت: تجربه زیسته من و همکارانم در این حرفه نشان می‌دهد که مامایی فقط یک شغل نیست، رسالتی برای حفظ کرامت انسان‌ها نیز است.
انتقال از یک دنیا به دنیای دیگر و وجود برزخ و آخرت در روایات متعددی به زندگی در شکم مادر تشبیه شده است. اولین ورود به دنیای جدید احتمالاً با درد، ترس و هیجان همراه است. در این لحظه، نوازش دستی مهربان بر تنی برهنه که مسیر را هموار می‌کند، درد را می‌کاهد و همراه جنین مسیر را طی می‌کند، تسلابخش روح نوزادی است که به دنیای ناشناخته قدم می‌گذارد.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) در روز جهانی ماما، مصادف با ۵ مه و ۱۵ اردیبهشت‌ماه با تأکید بر نقش حیاتی ماماها در شرایط بحرانی، شعار امسال را «ماما؛ ضرورت هر بحران» قرار داده است. این پیام نشان می‌دهد که ماماها در مناطق جنگ‌زده و به هنگام بلایای طبیعی و بحران‌های انسانی، نقشی اساسی در حفظ سلامت مادران و نوزادان دارند.
رشته مامایی از سال‌های گذشته وارد دانشگاه شده است و نقش مهمی در تشخیص اولیه بیماری‌ها، مراقبت‌های دوران بارداری، زایمان و ارتقای سلامت ایفا می‌کند. آموزش در این رشته شامل بیماری‌های زنان، مراقبت‌های بارداری و زایمان و جراحی‌های عمومی و داخلی است و دانشجویان زیر نظر استادان مجرب، مهارت‌های بالینی را فرامی‌گیرند. در بیمارستان‌ها، ماماها در اتاق زایمان، بخش زنان، مراقبت‌های نوزادان و مشاوره‌های بهداشتی فعالیت می‌کنند؛ همچنین نقش مهمی در غربالگری سرطان‌های زنان، کاهش سزارین، تشخیص زودهنگام بیماری‌های زنان و مشاوره‌های فرزندآوری دارند.
مامایی؛ حرفه‌ای در خط مقدم سلامت مادران و نوزادان
زهرا سهرابی، عضو هیئت علمی گروه مامایی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان با اشاره به قدمت این حرفه در ایران اظهار کرد: آموزش رسمی مامایی از سال ۱۲۹۸ در تهران آغاز شد و امروز با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، هنوز با کمبود نیروی متخصص و نابرابری در دسترسی به خدمات روبرو هستیم. ماماها نه‌تنها در بیمارستان‌ها، بلکه در دورترین مناطق محروم، جان مادران و نوزادان را نجات می‌دهند. در گذشته، حتی دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدتی مانند «ماماسپاهی» برای رفع نیاز مناطق محروم برگزار می‌شد که نشان‌دهنده اهمیت این رشته در نظام سلامت است.
وی افزود: ماماها اولین خط دفاعی در برابر مرگ‌ومیر مادران هستند. آموزش روش‌های زایمان ایمن، شناسایی بارداری‌های پرخطر و غربالگری سرطان‌های زنان بخشی از مسئولیت‌های آنان است. حتی در مواردی، ماماها با تشخیص علائم خشونت خانگی یا سوءتغذیه، نقش کلیدی در حمایت از حقوق زنان ایفا می‌کنند؛ برای نمونه، در مناطق محروم، ماماها گاهی تنها افرادی هستند که به زنان آموزش می‌دهند چگونه از حقوق خود در برابر سوءرفتارها دفاع کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح کرد: رشته مامایی با توجه به حساسیت و سختی کار، تأثیرات گوناگونی بر زندگی شاغلان دارد. تقویت صبر و مهارت‌های ارتباطی، افزایش اعتماد به نفس و تصمیم‌گیری در شرایط اضطراری و مسئولیت‌پذیری و تعهد اجتماعی زیاد، از جمله فواید رشد شخصیتی بانوان شاغل در این حرفه است؛ همچنین فشار کاری زیاد، شیفت‌های طولانی و شبانه و دریافتی نامتناسب با حجم مسئولیت‌ها، از دلایل اصلی فرسودگی شغلی ماماهاست. برخی همکاران مجبور به شیفت‌های ۲۴ ساعته در بلوک زایمان هستند، در حالی که حتی امکان استراحت کوتاه نیز ندارند. برای کاهش استرس، دوره‌های آموزشی مدیریت استرس و جلسات مشاوره‌ای رایگان پیشنهاد می‌شود تا ماماها بتوانند فشارهای شغلی را مدیریت کنند.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر، با اجرای برنامه‌های کاهش سزارین غیرضروری و آموزش زایمان فیزیولوژیک، شاهد بهبود شاخص‌های سلامت مادران بوده‌ایم؛ همچنین حضور ماماها در مراکز بهداشت، موجب افزایش آگاهی زنان درباره حقوق سلامت باروری شده؛ برای نمونه در بعضی از استان‌ها، نرخ مرگ‌ومیر مادران باردار تا ۴۰ درصد کاهش یافته است. بسیاری از خدمات در کلینیک‌ها، مانند مشاوره پیش از بارداری یا آموزش بهداشت، زیر پوشش بیمه قرار ندارد و این مسئله دسترسی اقشار کم‌درآمد را محدود می‌کند.
سهرابی بیان کرد: از سال ۱۳۸۴، امکان ادامه تحصیل در مقطع دکترای تخصصی بهداشت باروری برای ماماها فراهم شده که گام مهمی در ارتقای دانش تخصصی و پژوهش در حوزه سلامت مادران است. علاوه بر این، برنامه‌های آموزشی مبتنی بر شواهد (EBP) در دانشگاه‌ها، دانشجویان را برای مواجهه با چالش‌های بالینی آماده می‌کند.
وی در پایان با نقل خاطره‌ای گفت: یک شب در شیفت اورژانس، مادری را با خونریزی شدید به اتاق زایمان آوردند که از روستایی دورافتاده می‌آمد و شرایطش بحرانی بود. تلاش تیم ما برای نجات جان او و نوزادش، همان لحظه به من ثابت کرد که مامایی فقط یک شغل نیست، رسالتی برای حفظ کرامت انسان‌ها نیز است. امروز آن نوزاد ۱۰ ساله شده و مادرش هنوز قدردان تلاش‌های ماست.
عطیه حیدری
انتهای پیام
