سیره امام جواد(ع)؛ راهی برای رسیدن به عدالت اجتماعی
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی اژه‌ای با تأکید بر آموزه‌های اخلاقی و اجتماعی سیره امام جواد(ع) گفت: سیره نهمین امام شیعیان، الگویی زنده و کاربردی برای زندگی فردی و اجتماعی ماست که از مدارای خانوادگی تا عدالت اجتماعی را دربرمی‌گیرد.
در جهان امامت، ستارگانی درخشیده‌اند که هر یک در زمانه خویش، آسمان حقیقت را روشن کرده‌اند؛ اما امام جواد(ع)، نهمین ستاره آسمان ولایت با درخششی متفاوت طلوع کرد؛ کودکی که به فرمان الهی در قامت یک امام، هدایت‌گر مردم شد. امامی که در سنین خردسالی بر قله دانش و معرفت ایستاد و با خلقی کریمانه، دل‌ها را نرم و جان‌ها را روشن کرد. امام جواد(ع) در عمر کوتاه ۲۵ ساله‌اش، گنجینه‌ای از علم، اخلاق و اندیشه الهی به یادگار گذاشت؛ از مناظرات علمی تا توصیه‌های اجتماعی و از دعاهای عارفانه تا کرامت‌های بی‌بدیل.
خبرنگار ایکنا از اصفهان در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی اژه‌ای، استاد حوزه و دانشگاه به‌مناسبت سالروز شهادت امام جواد(ع) تلاش کرده است از زاویه‌ای تازه به زندگی و سیره آن حضرت بنگرد؛ از آموزه‌هایی که برای امروز ما الهام‌بخش است تا معرفی کتاب‌هایی که می‌تواند ما را با حقیقت امام نهم بیش از پیش آشنا کند.
ایکنا ـ با توجه به عمر کوتاه امام جواد(ع)، این پرسش مطرح است که ایشان چگونه توانست در مدت زمان اندک، جایگاه علمی و اجتماعی ماندگاری پیدا کند؟
برای پاسخ به این پرسش، مقدمه‌ای لازم است. امام محمدتقی(ع)، نهمین امام شیعیان در سال ۱۹۵ هجری قمری دیده به جهان گشود. ایشان فرزند امام رضا(ع) و ملقب به «جواد» به معنای بسیار بخشنده است. امام جواد(ع) فقط ۲۵ سال زندگی کرد؛ اما در همین مدت کوتاه، با علم، اخلاق و جاذبه معنوی خود جایگاهی ویژه در میان مسلمانان و حتی دانشمندان دیگر ادیان یافت.
با این مقدمه، اکنون توضیح این مطلب ضروری است که ویژگی برجسته امام جواد(ع) آن بود که در سن بسیار کم به مقام امامت رسید؛ اما با این وجود از نظر علمی، فصاحت و فضایل اخلاقی بی‌نظیر بود. دانشمندان بزرگی همچون طبرسی در کتاب «اعلام‌الوری»، ایشان را از نظر دانش در حدی می‌داند که کسی یارای هم‌سخنی با امام را نداشت. شخصی به نام علی بن اسباط با تعجب از دانش کودکانه حضرت یاد می‌کند؛ اما امام با استناد به آیه‌ای از سوره مریم، درباره حکمت الهی در اعطای علم در کودکی می‌گوید؛ همچنین گستره علمی امام چنان بود که گروهی از فقهای شهرها هنگام سفر حج در مدینه، از ایشان پرسش‌هایی مطرح و پاسخ‌هایی قانع‌کننده و دقیق دریافت کرد.
بنابراین، اگرچه عمر ظاهری امام جواد(ع) کوتاه بود، اما عمق علمی، بصیرت الهی و شخصیت الهام‌بخش ایشان که روایات هم گویای آن است، سبب شد که در همان فرصت اندک، تأثیری ژرف و ماندگار بر فضای علمی و اجتماعی زمان خود بر جای گذارد؛ تأثیری که تا امروز نیز در کلمات، سیره و آموزه‌های آن حضرت قابل مشاهده است.
ایکنا ـ از سیره اخلاقی و اجتماعی امام جواد(ع) چه درس‌هایی می‌توان گرفت؟
برای نمونه، امام جواد(ع) در بیانی می‌فرماید: «سه ویژگی انسان را به رضای الهی می‌رساند: طلب زیاد آمرزش، مدارا با مردم و بخشش فراوان»؛ این مدارا در زندگی عملی امام نیز دیده می‌شود. فردی از ایشان خواست درباره رفتار با پدر بدخلق و مخالف اهل بیت(ع) راهنمایی‌اش کند. حضرت او را به صبر، مدارا و امیدواری دعوت کرد که در نتیجه، پدرش نیز دگرگون شد.
از نگاه ایشان، خدمت به مردم عامل نزول رحمت الهی است و غفلت از این وظیفه، نعمت‌ها را در معرض زوال قرار می‌دهد. در همین راستا، نامه‌ای از ایشان به فرماندار سیستان ثبت شده که در آن، او را به عدالت، رعایت امانت حکومت و خدمت به مردم توصیه کرده است. این نامه باعث تحول در رفتار آن فرماندار شد.
همچنین، رسیدگی به نیازمندان یکی دیگر از جلوه‌های کرامت حضرت است. مردی از ایران که دچار فقر شدید شده بود، بدون آنکه تقاضایی مطرح کند، با لطف امام مواجه شد و لباسی که نیاز داشت از سوی ایشان دریافت کرد. این کرامت نشان‌دهنده علم غیب و عنایت امام به شیعیان است.
ایکنا ـ چه کتاب‌هایی برای شناخت بهتر شخصیت و معارف امام جواد(ع) پیشنهاد می‌کنید؟
سه اثر شاخص را می‌توان نام برد که از زوایای متعدد به بررسی شخصیت امام جواد(ع) پرداخته است: نخست، کتاب «آسمانی‌ترین مهربانی» تألیف مهدی شجاعی که با نثری داستانی حدیثی، روایاتی ناب از زندگانی امام جواد(ع) را در قالبی ادبی و احساسی بازآفرینی کرده است. نویسنده که از چهره‌های شاخص ادبیات دینی به‌شمار می‌رود، با بهره‌گیری از منابع معتبر شیعه و قلمی دلنشین، تصویری متفاوت و عمیق از شخصیت امام نهم ارائه داده است. این کتاب برای مخاطبان مذهبی و علاقه‌مندان به نثر ادبی دینی خواندنی است و به‌ویژه برای جوانان توصیه می‌شود، چراکه زبان و ساختار آن با ذائقه نسل امروز هماهنگ است.
دوم، کتاب «زندگانی امام جواد(ع) از ولادت تا شهادت» نوشته محمدکاظم قزوینی، کوششی جامع برای بررسی زندگانی امام جواد(ع) در بستری تاریخی است. به‌دلیل شرایط تقیه و فشارهای حکومتی، اطلاعات بسیاری از زندگانی امامان در منابع اولیه ثبت نشده و نویسنده با گردآوری داده‌های پراکنده از منابع گوناگون، تصویری نسبتاً کامل از حیات حضرت ارائه داده است. فصول کتاب، زندگانی، اصحاب، دعاها و شهادت امام را شامل می‌شود و برای پژوهشگران و طلاب علاقه‌مند به سیره اهل بیت(ع) بسیار مناسب است.
و سوم، کتاب «صحیفه امام جواد(ع)» نوشته جواد قیومی اصفهانی که مجموعه‌ای ارزشمند از سخنان، دعاها، مناظرات و کلمات توحیدی امام جواد(ع) است. این اثر از جمله کامل‌ترین منابع درباره گفتار و معارف امام نهم به‌شمار می‌رود و مخاطب را با مباحث کلامی، عرفانی و تفسیری آشنا می‌کند. «صحیفه امام جواد(ع)» برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر از معارف شیعی هستند، بسیار سودمند خواهد بود.
این سه اثر، هر یک از زاویه‌ای متفاوت، جلوه‌هایی از شخصیت علمی، معنوی و تاریخی امام جواد(ع) را بازتاب می‌دهد و مطالعه آن‌ها می‌تواند شناختی جامع‌تر از این امام بزرگوار فراهم آورد.
زهراسادات محمدی
انتهای پیام
