انسان در موضع قدرت نیاز بیشتری به دعا دارد
یک پژوهشگر قرآنی با بیان اینکه افتخار و غرور به داشتن وسایل مادی، نباید ما را از دعا غافل کند، گفت: انسان در مواقع عادی، بی‌خطری و در موضع قدرت، نیاز بیشتری به دعا و راز و نیاز دارد تا به هنگام مصیبت و مشکل.
مقاومت در برابر ظلم علاوه بر اینکه ضرورتی اخلاقی و انسانی است، عاملی کلیدی برای حفظ کرامت و حقوق فردی و جمعی نیز به‌شمار می‌رود. فرهنگ مقاومت در قرآن نیز مؤید همین مطلب است و در آیات متعددی از این کتاب الهی، پذیرش ظلم و ستم مذموم شمرده شده و بر مقاومت در برابر ظالمان تأکید شده است. پاسخ اخیر ایران در عملیات وعده صادق ۳ به رژیم صهیونیستی، مصداق روشنی از ایستادگی در برابر ظلم و احیای این آموزه قرآنی است. از سویی در کنار توانایی‌های نظامی، دعا و توسل در شرایط جنگ نیز ارزش ویژه‌ای دارد. خبرنگار ایکنا از اصفهان در گفت‌وگویی با علی‌اکبر توحیدیان، پژوهشگر قرآنی و دکترای علوم قرآن و حدیث به نقش انس با قرآن و دعا در پیروزی جبهه حق بر باطل پرداخته است. در شماره‌های گذشته این گفت‌وگو به جهان‌بینی توحیدی دعاکننده، پیام‌های قرآنی خطاب به رزمندگان، دعاهای مندرج در قرآن از زبان مجاهدان، امدادها و نصرت‌های غیبی برای جبهه حق علیه باطل و نیز نوع نگاه رزمندگان اسلام به مرگ و معاد و تأثیر آن بر روحیه آنان در میدان رزم پرداخته شد. در شماره پیش رو، به دعاهای سفارش‌شده از ائمه(ع) و اولیای الهی و پشتوانه‌های اعتقادی مؤثر بر شجاعت و شهامت شیعیان می‌پردازیم.
ایکنا ـ معصومین(ع) و یا علمای بزرگ شیعه به خواندن کدام ادعیه در زمان جنگ سفارش کرده‌اند؟
انسان موحد شیعه دعاکننده در کنار آیات قرآن کریم، به ادعیه، زیارات و توصیه‌های حضرات ۱۴ معصوم(ع) نیز توجه دارد و آنان را واسطه‌های فیض الهی و وسائل قابل توسل می‌داند؛ بنابراین علمای بزرگ و ربانی شیعه در طول تاریخ، همواره توصیه‌هایی در این زمینه با محوریت اهل بیت(ع) داشته‌اند. مرحوم آیت‌الله بهاءالدینی(ره) که از عارفان واصل معاصر بود، در مواقع خطرات جنگی بر خواندن حدیث کساء به‌دلیل محوریت وجود مقدس حضرت فاطمه(س) تأکید داشت. مقام معظم رهبری(حفظه الله) خواندن دعاهای ۱۴ و ۲۷ صحیفه سجادیه و دعای توسل معروف را سفارش کرده است. برخی از بزرگان زیارت عاشورا، زیارت امین‌الله و دعای علقمه را توصیه کرده‌اند. مرحوم آیت‌الله بهجت(ره) بر خواندن دعای غریق (یا الله، یا رحمان، یا رحیم، یا مقلب‌القلوب، ثَبِّت قلبی علی دینک) توصیه می‌کرد. ختم صلوات بر محمد و آل طاهرینش به هر میزان که باشد، از آسان‌ترین وسایل قرب و نجات و حلال مشکلات فردی و اجتماعی است.
بیشتر بخوانید:
ایکنا ـ به نظر شما پشتوانه‌های اعتقادی تشیع چه تأثیری در شجاعت، شهامت و ایستادگی پیروان این مکتب دارد؟
نگاه عبادی و تکلیفی به پیروی از علمای دینی و تقلید از مراجع معظم شیعه نیز از مهمترین پشتوانه‌های دعاکننده مؤمن و موحد شیعه محسوب می‌شود. این مهم در خصوص مقام ولایت فقیه، جنبه خاص‌تر و بااهمیت‌تری پیدا می‌کند. حوادث بزرگ دنیای اسلام به رهبری امامان شیعه و در رأس همه، حادثه عاشورای حسینی، بیشترین انرژی مثبت را به دعاکننده می‌دهد. شعار جاویدان «هیهات منا الذلة» حضرت سیدالشهدا(ع) و این جمله حماسی و عارفانه حضرت زینب کبری(س) که فرمود: «ما رَأیتُ اِلّا جَمیلاً»، نمونه‌هایی مشهور از کپسول‌های شجاعت و شهامت شیعه است.
یکی از مهمترین ویژگی‌های مکتب تشیع، موضوع بی‌بدیل مهدویت، ظهور و فرج است. نگاه مهدوی از سوی دعاگوی شیعه مجاهد موحد، از پرانگیزه‌ترین عوامل دعاست؛ چون از امام حاضر زنده‌ای کمک می‌طلبد که درواقع می‌خواهد زمینه‌ساز ظهورش باشد؛ بنابراین انسان موحد شیعه به‌دلیل داشتن چنین امام و مقتدایی هرگز ترس و بیم فعالی ندارد و همواره از امید، نشاط، آرامش، استحکام و ثبات قدم برخوردار است.
ایکنا ـ مهمترین مؤلفه اثربخشی دعا چیست؟
در جمع‌بندی این بحث باید بگوییم که ضرورت نگاه خالص و ناب توحیدی به موضوع دعا، یعنی به قدرتی واحد، مرکزی، محوری و اساسی، به نام خداوند تبارک و تعالی، منشأ و متکای دعاست. «کمال الانقطاع الی‌الله» که تعبیری معروف در ادبیات عرفانی اسلام است، باید برای انسان دعاکننده حاصل شود.
محدودیت‌های انسان و ضعف و عجز بندگان، امدادهای الهی را می‌طلبد و با هیچ وسیله دیگری، مشکل حل نمی‌شود. مخلوق دست نیاز به سوی خالقش دراز می‌کند، از همه قدرت‌های ظاهری ناامید شده و به این درک و فهم رسیده که قدرت حل مشکل فقط در دست خالق است و لاغیر؛ این همان مفهوم عینی توحید افعالی است: «وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ؛ هنگامی که به سوی دشمنان تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد.» (انفال/ ۱۷) باید با تمام سلول‌های وجودمان بفهمیم که ما فقیریم و او غنی است: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ؛ ای مردم، شمایید نیازمندان به خدا و فقط خدا بی‌نیاز و ستوده است.» (فاطر/ ۱۵) ما فقر مطلق و او غنای مطلق است. اکتساب حالت اضطرار: «أمن يُجيب ٱلمُضطَرَّ إذا دعاه و يَكْشف ٱلسوء...» (نمل/ ۶۲)، وجهه‌ای دیگر از این حقیقت است.
معنای دقیق مفاهیم تعبد، توکل، توسل، رضا و تسلیم، تفویض و... اثر روانی و امیدبخشی دعا به‌خصوص در موارد وجود خطرات جانی و مالی فوق‌العاده است؛ چون دعاکننده به ابرقدرتی حقیقی و واقعی مراجعه کرده و از او کمک خواسته که از همه ابرقدرت‌های دنیایی، مادی و ظاهری، برتر، بالاتر و قوی‌تر شمرده می‌شود: «...يد ٱلله فوق أيديهم...» (فتح/ ۱۰) یقین داشتن و اطمینان به چنین ابرقدرتی که حقیقتاً فوق ابرقدرت و درواقع، منشأ همه قدرت‌های کوچک و بزرگ عالم و از همه بالاتر و برتر است، چنان انرژی مثبتی به دعاکننده منتقل می‌کند که او از هیچ خطری نمی‌هراسد و همه قدرت‌های مادی را کوچک و ضعیف می‌بیند. این یکی از بزرگترین رازهای اثربخشی دعاست.
محیط‌بودن خداوند با انواع احاطه‌های الهی، ربوبی، مالکیت و حاکمیت این قدرت لایزال و بی‌نهایت بر همه اجزای کائنات و اشیای عالم و توجه دعاکننده به دیگر صفات قاهره الهی و به‌طور کلی، نگاه ژرف و عمیق توحیدی، دعا را به سلاحی بی‌مانند تبدیل می‌کند که هم جنبه تهاجمی به دشمن دارد و هم نقش تدافعی در مقابل تهاجم دشمن ایفا می‌کند.
دعاکننده با پشتیبانی، حمایت و هدایت اینچنین ایدئولوژی و جهان‌بینی‌ای، رو به سوی خدایش می‌آورد و استدعا و استنصار می‌کند. قدرت‌های مادی و عادی را هم که خود در اختیار دارد، فقط وسیله‌ای می‌داند که خداوند در اختیارش گذاشته است؛ اما به آن‌ها تکیه نمی‌کند و دچار کبر و غرور کاذب نمی‌شود: «الهی من لی غیرک.» این جمله از یک سو، نهایت ضعف انسان موحد را در برابر پرودگارش بیان می‌کند و از سوی دیگر، نهایت قدرتش را در برابر تمام قدرت‌های ظاهری دنیوی نشان می‌دهد؛ زیرا می‌گوید من به بزرگترین قدرت مقتدر عالم تکیه دارم و به دیگر قدرت‌ها اعتنا، اعتقاد و اعتمادی ندارم: «من کان لِلّه کان الله له.»
ایکنا ـ آیا با توجه به آیات قرآن، صرف دعاکردن برای توفیق در جهاد کفایت می‌کند؟
خیر، کفایت نمی‌کند؛ اما با این شرح مختصر و فشرده به فلسفه توصیه‌های دعاکردن در قرآن و کلام بزرگان دین پی می‌بریم. اینکه فرمودند: «دعا، مخّ عبادت و سلاح مؤمنین، انبیا و اولیای الهی و ستون دین و نور آسمان‌ها و زمین است»، چون صاحب همه خزائن عالم اوست و کلید خزائن الهی، مسئلت از او، یعنی دعاست.
یکی از القاب مقامات معصومین(ع)، «دعّاء» یعنی بسیار و دائم دعاکننده است. البته توجه داشته باشید که دعا نافی استفاده از ابزار و سلاح‌های مادی و تلاش‌های عادی نیست، چنانکه می‌فرماید: «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ...» (انفال/ ۶۰) همچنین افتخار و غرور به داشتن وسایل مادی، نباید ما را از دعا غافل کند. انسان در مواقع عادی و بی‌خطر و در موضع قدرت، نیاز بیشتری به دعا و راز و نیاز دارد تا به هنگام مصیبت و مشکل.
در مواقع خطرات عمومی چون جنگ و حوادث طبیعی، دعا وظیفه‌ای همگانی، همه‌جایی و همه‌گاهی است و به افراد، مکان‌ها و زمان‌های خاص منحصر نیست، گرچه به بعضی از مکان‌ها و زمان‌ها سفارش بیشتری شده است؛ چون به اثرگذاری روحی و روانی و همچنین تسریع در اجابت دعا می‌افزاید.
ایکنا ـ و سخن پایانی
در این موقعیت حساس که جریان باطل، متشکل از کفر و نفاق با پرچم یهود، جنگی چندجانبه بر ما تحمیل کرده است، متناسب با هر شرایطی که پیش می‌آید، باید به وظایف‌مان عمل کنیم. در حال حاضر که شکل جنگ به‌صورت هوایی، موشکی و خرابکاری‌های منافقین است، باید اولاً به فرمایش رسول خدا(ص) عمل کنیم: «ادفعوا ابواب البلاء بالدعاء.»
دوم اینکه همدیگر را به صبر، امید، توکل، توسل و دعا دعوت کنیم: «تَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ.» بر همدلی‌ها، همکاری‌ها و همیاری‌ها بیفزاییم و لشکر شیطان را که در قالب ترس و یأس عمل می‌کنند، از خود و جامعه برانیم.
در حد توان و امکانات‌مان در فضای فیزیکی و مجازی، به‌ویژه جلسات سوگواری حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع)، عاشوراگونه و مجاهدانه به تبیین مواضع حق‌مان بپردازیم و پیام بشارت پیروزی از جانب خداوند را به مردم ابلاغ کنیم: «... نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَرِيبٌ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ.» (صف/ ۱۳)
مواضع‌مان را با میزان مقام معظم ولایت فقیه (مدظله العالی) تنظیم کنیم تا خیر دنیا و آخرت‌مان تضمین شود و چنانچه به مرور زمان، شکل جنگ تغییر کرد، متناسب با تغییرات، انجام وظیفه کنیم و از هیچ تلاش مادی و معنوی دریغ نورزیم. بدانیم که از نگاه جهان‌بینی توحیدی و قرآنی، جنگ نه‌تنها نقمت نیست که واقعاً نعمت است؛ چون اسباب تزکیه و تهذیب فراهم‌تر و سعادت اخروی میسرتر می‌شود.
در پایان، یک تذکر دارم و یک تقاضا. توحید افعالی یعنی در تمام زمان‌ها و مکان‌های همه عوالم هستی، هیچ فاعل مستقلی به جز فاعل علی‌الاطلاق، فعال ما یرید و ما یشاء، خداوند تبارک و تعالی وجود ندارد. این عالم، قطبی دارد، او ولی‌الله‌الاعظم و بقیةالله‌الاکبر است، باید در همه حال به او استغاثه کنیم و با تمام وجود و با کمال خلوص بگوییم: «یا صاحب‌الزمان اغثنا، یا صاحب‌الزمان ادرکنا، المستغاث بک یا صاحب‌الزمان(عج).»
زهراسادات محمدی
انتهای پیام
