نظام در حوزه اقتصادی به کارآمدی لازم نرسیده است/ مردم همیشه پای کار بوده‌اند

احمد بخشایش اردستانی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان اظهار کرد: منظور از کارآمدی یک نظام سیاسی این است که مردم از داشتن آن نظام احساس رضایت و طیب خاطر داشته باشند و نظامی بهتر از آن را متصور نباشند.
وی با بیان اینکه حکومتی کارآمد است که بتواند رضایت مردم را در سه ساحت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جلب کند، افزود: در حوزه اقتصادی، طبقه متوسط باید وضعیت قابل قبولی داشته باشد و روز به روز از تعداد افرادی که زیر خط فقر زندگی می‌کنند، کاسته شود. افراد جامعه تحت پوشش بیمه قرار گرفته و به لحاظ آموزشی در وضعیت مناسبی به سر ببرند. اگر کسی توانایی کار کردن نداشت، بتواند به تأمین اجتماعی مراجعه کند و افراد نیازمند از بیمه بیکاری برخوردار شوند، یعنی شأن آنها حفظ شود.
بخشایش اردستانی ادامه داد: به لحاظ سیاسی، نظامی کارآمد است که مردم آن مشارکت سیاسی فعال داشته باشند و مردم‌سالاری را بر خود حاکم کنند، نظام سیاسی شفاف باشد، یعنی مردم تمام تصمیمات حکومت را از پشت شیشه ببینند و اگر کسی خطا و اشتباهی انجام داد و به دادگاه فراخوانده شد، آن دادگاه علنی برگزار شده و مردم از نتیجه و پروسه آن مطلع شوند؛ اگر صاحبان قدرت به اشرافی‌گری متمایل شدند، به آنها سخت گرفته و بر توده مردم سهل و سمحه بگیرد.
وی تصریح کرد: اگر بخواهیم شاخص‌هایی را برای کارآمدی نظام‌های سیاسی ذکر کنیم، باید گفت نظامی که باعث نشاط مردم شده و سعادت دنیوی و به تبع آن، سعادت اخروی آنها را تأمین کند، کارآمد محسوب می‌شود. حضرت یوسف از طریق انبار کردن و مدیریت گندم که مسئله‌ای اقتصادی بود، توانست به مقام صدراعظمی دست یابد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در رابطه با کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران اختلاف نظرات زیادی وجود دارد، گفت: من به لحاظ اقتصادی، نظام را کارآمد نمی‌دانم. در واقع ما نتوانسته‌ایم در حوزه اقتصادی، خط سیر مشخصی را از ابتدا تا انتها دنبال کنیم. از طرف دیگر، شاهد شفافیت و پاسخگویی در قوه قضائیه نیستیم، اگر چه تلاش‌ها و زحمات زیادی صورت می‌گیرد، اما چون دادگاه‌ها علنی برگزار نمی‌شود، سرمایه اجتماعی که همان اعتماد مردم به نظام است، آرام آرام رنگ می‌بازد.

وی ادامه داد: به لحاظ فرهنگی نیز هنوز به وضعیت مطلوب نرسیده‌ایم، از این بابت که نخبگان جامعه متمایل به اشرافی‌گری هستند، ولی توده مردم به سمت عدالت حرکت می‌کنند و به کسی که شعار عدالت را بر سر دست بگیرد، رأی می‌دهند، ولی نخبگانی را که میل اشرافی‌گری دارند، مورد مضحکه قرار می‌دهند.
وی افزود: در حوزه سیاسی و اقتدار ملی، کارآمدی نظام مثبت ارزیابی می‌شود، اگر چه این امر نیز قابل نقد است. جمهوری اسلامی به لحاظ سیاسی توانسته در سطح بین‌المللی سری در میان سرها درآورده و خود را به عنوان قدرت منطقه‌ای مطرح کند. همین که آمریکا و کشورهای اروپایی مثلا در رابطه با برجام پای میز مذاکره حاضر می‌شوند، نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی دارای قدرت می‌باشد. به لحاظ اجتماعی نیز سطح رابطه مردم با حکومت تقریبا قابل قبول است.
بخشایش اردستانی خاطر نشان کرد: نظام به لحاظ اقتصادی، ناکارآمد می‌باشد، چون فساد ریشه دوانده و دلیل آن این است که اگر چه توده مردم به دنبال عدالت‌اند، ولی نخبگان به فکر زندگی اشرافی هستند و باعث می‌شوند تا الگوی فکری مردم تغییر کرده، از آنها رویگردان شده و ارزش‌های آنان را قبول نداشته باشند.
وی بیان کرد: در دوره سازندگی، هاشمی رفسنجانی به توسعه اقتصادی فکر می‌کرد و معتقد بود راه پیشرفت کشور از طریق اقتصاد هموار می‌شود. خاتمی اعتقاد داشت که از طریق توسعه جامعه مدنی می‌توانیم به اوج برسیم. دولت احمدی‌نژاد پیشرفت اقتصادی را از طریق عدالت اجتماعی ممکن می‌دانست و دولت فعلی پیشرفت اقتصادی را از طریق مکتب نئولیبرالیزم دنبال می‌کند، لذا زخم‌هایی به وجود می‌آید که باعث افزایش شکاف می‌شود و دشمن روی این زخم‌ها می‌نشیند، بنابراین باید آنها را التیام بخشید. هر کدام از دولت‌ها بر یکی از عوامل ذکر شده تأکید می‌کرد و همه آنها تلاش خودشان را انجام دادند، ولی ماحصل تلاش آنها اکنون به جایی رسیده که شاهد یک سری اغتشاشات بودیم.
این نماینده سابق مجلس با بیان اینکه نظام در طول سال‌های بعد از انقلاب عملکرد بدی نداشته است، گفت: نظام هر جا که نیاز داشته، مردم پای کار آمده و چیزی کم نگذاشته و خواسته‌ها را اجرا کرده‌اند. سیاست‌های اقتصادی فعلی و نظام بانکی است که مردم را ناراضی ساخته؛ برای مثال بانک مرکزی هنوز به مسئله سپرده‌های مردم در مؤسسات مالی مجازی و غیر آن توجه نمی‌کند، علی‌رغم اینکه تظاهرات صورت گرفت و اغتشاش به وجود آمد و چندین نفر در جریان آن جان خود را از دست دادند. از طرف دیگر سیاست‌های اقتصادی دولت، باعث افزایش نقدینگی و نقدینگی نیز تورم را موجب می‌شود. در حال حاضر میزان نقدینگی در کشور، 1400 میلیارد تومان است.
وی ادامه داد: وقتی قیمت دلار بالا می‌رود، مواد اولیه وارداتی کارخانجات و محصول نهایی نیز گران می‌شود و این گرانی به صورت دوری، گرانی زندگی مردم را رقم می‌زند که به معنای اداره کشور با هزینه‌های گزاف است که نارضایتی مردم را باعث می‌شود و مردم احساس می‌کنند که دین ناکارآمد است و حکومت دینی نمی‌تواند امور معیشتی آنها را سامان دهد.
بخشایش اردستانی با اشاره به دلایل ناکارآمدی در حوزه اقتصادی گفت: اقتصاد ایران، اقتصاد نفتی و رانتی است و دولت درآمد خود را از راه مالیات به دست نمی‌آورد تا قدر پول مردم را بداند، نفت را استخراج و برای بودجه و تأمین هزینه‌های جاری خرج می‌کند و حتی همه دستگاه‌ها وابسته به نفت هستند که باعث شده کمتر به فکر کارهای بنیادی در حوزه اقتصاد باشیم؛ البته نباید نتیجه گرفت که اگر نفت نداشتیم، بهتر بود، بلکه وجود نفت برای کشورهای خاورمیانه نعمتی خدادادی است تا آن را فروخته و به لحاظ زیرساختی، خود را رشد دهند.
وی اضافه کرد: دلیل دوم به عدم شفافیت مربوط می‌شود. از طرف دیگر، جمهوری اسلامی در سال‌های اولیه حیات خود دچار جنگ شد و مردم نیز با ایثار و فداکاری تمام هستی خود را صرف دفاع از کشور کردند، اما به هر حال جنگ باعث شد تا کشور عقب بیفتد. برای اینکه نوزادی به نام جمهوری اسلامی به مرحله نوجوانی و جوانی و سپس میانسالی برسد، باید ذره ذره ساخته شود. ما هنوز نمی‌دانیم که اقتصاد لیبرالی را سرلوحه خود قرار دهیم یا اقتصاد سوسیالیستی را و بینابین حرکت می‌کنیم. از طرف دیگر بسیاری از رفتارهای اقتصادی ما، لیبرالی و فریدمنی است، یعنی اقتصاد کشور بر مبنای بانک و بهره و ربا اداره می‌شود و در عین حال، شعار عدالت سر می‌دهیم.
این استاد دانشگاه افزود: ما تاکنون یک تیم اقتصادی که بتواند برای بنیان‌های اقتصادی برنامه‌ریزی کند، تشکیل نداده‌ایم. اگر چه مقام معظم رهبری همواره بر اقتصاد مقاومتی تأکید کرده و می‌کنند، اما چارچوب آن هنوز برای مسئولان ناآشناست؛ چون در اقصاد سرمایه‌داری بر کوچک کردن دولت و بزرگ شدن بازار و کنترل عرضه و تقاضا تأکید و در اقتصاد سوسیالیستی برخلاف این موارد عمل می‌شود، ولی اقتصاد مقاومتی به معنای تأکید بر تولید و صادرات بیشتر هنوز توسط مسئولین درک نشده است.
وی خاطر نشان کرد: قسمت عمده مشکلات اقتصادی نیز به تحریم‌ها برمی‌گردد. در حال حاضر نمی‌توانیم پول حاصل از فروش نفت را دریافت کرده و باید با مواد اولیه و کالا تهاتر کنیم.

 کد خبرنگار 1301