اموال کشور باید در اختیار مدیران پاک قرار بگیرد

به گزارش ایکنا، آیت‌الله جوادی آملی، استاد درس خارج حوزه و مفسر قرآن کریم، 19 مردادماه در ادامه سلسله مباحث درس اخلاق خود، گفت: حضرت علی(ع) فرمودند: اگر کسی دوست ما خاندان عصمت و طهارت است جامه و بالاپوشی از فقر برای خود آماده کند و آماده باشد که چنین جامه‌ای به او پوشیده خواهد شد.

متن سخنان ایشان به شرح زیر است:

حضرت علی(ع) فرمودند: اگر کسی دوست ما خاندان عصمت و طهارت است جامه و بالاپوشی از فقر برای خود آماده کند و آماده باشد که چنین جامه‌ای به او پوشیده خواهد شد.

 البته باید روشن کنیم که مراد از این فقر چیست زیرا فقر مالی محبوب خاندان اهل بیت(ع) نیست و برای هیچ کسی خوب و دوست‌داشتنی نیست. امام علی(ع) فرمودند: خداوند هیچ تازیانه‌ای دردناک‌تر از تازیانه فقر به کسی نزده است؛ هیچ ملت و فرد و گروهی تازیانه‌ای دردناک‌تر از فقر نچشیده‌اند زیرا دردهای دیگر برای جسم انسان رنج دارد ولی فقر باعث تالم و رنج روحی هم هست. پس فقر چیزی نیست که ائمه(ع) برای شیعیان خود دوست داشته باشند و بخواهند. 

گاهی فقر مانند شعب ابی‌طالب امتحان الهی است، ولی گاهی به خاطر ضعف مدیریت و تنبلی، فقر بر جمعیتی تحمیل می‌شود که این عذاب الهی است و چیزی نیست که شیعه آن را تحمل کند؛ افرادی وارد منزل پیامبر(ص) می‌شدند و خود را معرفی می‌کردند، کسی که کار و شغلی نداشت حضرت خطاب به او می‌گفت از چشم من افتادی، بنابراین فقر فی‌نفسه فضیلتی نیست که اگر کسی اهل ولایت شد خود را برای آن آماده کند.

فقر الی الله خوب و فقر مادی بد است

اگر منظور فقر الی‌الله باشد عالی‌ترین و بهترین نعمت است زیرا انسان احساس می‌کند همه هستی و صحت و سلامتی و نعمات خود را از خدا دارد وگرنه فقر مادی اصلا مورد قبول پیامبر(ص) و خاندانش نیست و آنها چنین چیزی را برای پیروانشان نمی‌خواهند.

در بیانات نورانی حضرت امیر(ع) آمده است که رزق انسان در آسمان است و از آسمان نازل می‌شود لذا  بهترین حالت دست به دعا برداشتن است تا رزق مادی و معنوی انسان در آسمان فرا برسد؛ پس فقر یک بیماری است که اگر دامنگیر کسی شد مانند درد و بیماری است که باید درمان شود لذا کارکردن واجب است. خداوند در سوره ضحی فرمود: و وجدک عائلا فاغنی. ما تو را فقیر یافتیم و غنی کردیم یعنی خدا بر این نعمت به او منت گذاشته است.

کتاب شریف تمام نهج‌البلاغه خدمت خوبی از سوی نویسنده است؛ در جلد ششم که 400 وصایای حضرت نقل شده است، حضرت امیر مراتب و درجات شیعیان را ذکر کرده است و اینکه برخی محبت حداقلی دارند و خود را می‌توانند به بهشت برسانند ولی برخی از هر جهت یعنی قول و فعل و عملا و حربا با ما هستند که درجه عالی دارند و برخی در مرتبه میانی هستند. همچنین به بحث مال پرداختند.

قرآن ثروت را فضیلت می‌داند

قرآن کریم مال را فضیلت دانست و آن را عنایت الهی می‌داند. در بحث ازدواج هم فرمود که اگر کسی فقیر باشد و ازدواج کند خدا از فضل خودش او را بی‌نیاز خواهد کرد. در جریان حج هم تشویق فرمود که رفتن به حج و  عمره مال و ثرورت را زیاد و آبروی شما را حفظ می‌کند.

از طرف دیگر حضرت امیر(ع) فرمودند که اگر کسی جیبش در شهر خودش هم خالی باشد غریب است ولی کسی که جیبش خالی نباشد گذشته از اینکه در شهر خود در وطن است در بیرون از شهر خودش هم در وطن است. قرآن کریم فرموده است: وَأَنَّهُ هُوَ أَغنَىٰ وَأَقنَىٰ؛ یعنی خدا هم غنی می‌کند و هم سرمایه می‌دهد ولی گاهی هم می‌آزماید. فقر پس فضیلت که نیست آبروبر هم هست.

در سوره نساء هم فرمود مال عامل قیام یک ملت است و اگر ملتی بخواهد بایستد باید جیبش در حد حفظ آبرو پر باشد نه سرمایه‌داری و اگر جیب خالی بود قیام ندارد. لذا فرمود اگر کسی وضع مالیش خوب نبود گدا نیست بلکه فقیر است یعنی ستون فقرات او شکسته است و چنین صفتی پسندیده برای اهل ولایت و محبت اهل بیت(ع) و شیعه نیست.

مال جامعه را به مدیران شایسته بدهید

در سوره نساء باز فرموده است که مال جامعه را به دست مدیر پاک و طیب و طاهر بدهید نه به دست افراد سفیه و نادان. شما اگر بخواهید بایستید باید مدیران خوبی در امور داخلی و خارجی داشته باشید. در جاهلیت افراد زیادی بر اثر فقر بچه‌ها به خصوص دختران را می‌کشند و گاهی هم برای هدیه به بت‌ها و خدا انواع این قتل‌ها را به شدت نفی کرده و فرموده است: وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلَاقٍ ۖ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ ۚ إِنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْئًا كَبِيرًا.

در آیه فرموده است برای تامین رزق انسان گاهی مجبور است زیر بار وام و قرض از این و آن برود و اصطلاحا املاق را تحمل کند لذا نفرمود از روی ترس از فقر، فرزندانتان را نکشید بلکه فرمود به خاطر املاق این کار را نکنید یعنی اگر مجبورید املاق را تحمل کنید. از طرف دیگر هم به ثروتمندان دستور داده است تا به فقرا کمک کنند و بدانند فقرا در اموال آنها سهمی دارند.

قناعت برخلاف فقر فضیلت است

در آیات متعدد فرموده است که توجه داشته باشید رزق شما در آسمان است ولو اینکه سر به سجده داشته باشید زیرا باران از آسمان می‌بارد و آفتاب هم از آسمان است و اگر نباشد زمین بار نمی‌دهد. در مورد قناعت هم حضرت امیر(ع) در ذیل آیه مرتبط با حیات طیبه فرمود که هی القناعه؛ یعنی حیات طیبه همان قناعت است. قناعت نشانه قدرت روحی فرد است نه ضعف بنابراین آمادگی برای فقر فضیلت نیست ولی قناعت فضیلت است.

حضرت امیر(ع)  فرمودند انسان ندار در مقام استدلال و بحث، زبانش بند می‌آید و خجالت می‌کشد و خودش را از جامعه جدا می‌کند لذا در تعبیرات داریم که فقر، موت اکبر است؛ فقر انسان را به املاق و تملق وا می‌دارد و این فقر از بیماری‌های دیگر بدتر است. فقر تازیانه آبروبر است لذا تاکید کردند وقتی فقیر بودید با صدقه تجارت کنید زیرا صدقه مال انسان را زیاد می‌کند. حضرت امیر به فرزندش فرمود: دینداری با فقر کار آسانی نیست و برای اینکه به این مشکلات آلوده نشوی پیوند خودت را با خدا محکم کن. در جای دیگر فرمودند فقر رذیلتی برای مؤمن است که او را در جامعه خوار و ذلیل می‌کند.

نکته دیگر که باید اشاره کنم مسئله قرب نوافل و فرائض و اینکه در تعابیر گفته می‌شود علی یدالله است که مسلما مراد ید ذات الله نیست. حضرت در جلد ششم تمام نهج‌البلاغه از پیامبر(ص) به عنوان حدیث قدسی نقل فرمودند: بنده من که به وسیله عبادت و کارهای خیر به من نزدیک می‌شود هیچ چیزی به اندازه نوافل او را به من نزدیک نخواهد کرد. یعنی علاوه بر واجبات، مستحبات را هم انجام می‌دهد و در این صورت من دوستدار او خواهم بود.

ما در مورد حضرت امیر(ع) می‌گوییم علی یدالله است و این به قرب نوافل بازگشت دارد و این سخنان در مقام فعل و فیض و کلا از ذات خدا بیرون است. علی با زبان خدا حرف می‌زند و با گوش خدا می‌شنود و این قاعده لاضرار نیست که با چند سال درس خواندن فهمیده شود بلکه جان‌کندن می‌خواهد تا انسان به قرب نوافل برسد.

بنابراین معنای روایت حضرت امیر(ع) که فرمود اگر کسی شیعه و محب ما هست خودش را برای فقر آماده کند مراد فقر الی الله و معنوی است نه مادی بلکه اگر گرفتار فقر مادی شد با آن مقابله و آن را به غنا تبدیل کند.