مخاطب فعالیت‌های فرهنگی، همه اقشار اجتماعی هستند
یک کارشناس فرهنگی با بیان اینکه تمرکز فعالیت‌های فرهنگی نهادها بر قشری از مردم است که به نظام سیاسی وفادارند و اقشار دیگر رها شده‌اند، گفت: این مسئله موجب شکاف میان این دو قشر شده است که اگر حل نشود، به مقابله آن‌ها با یکدیگر می‌انجامد.
به گزارش ایکنا از اصفهان، حسن بنیانیان، مشاور و دستیار رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در امور فرهنگی در کارگروه توسعه و ترویج فعالیت‌های قرآنی استان اصفهان که امروز، 11 دی‌ماه در اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برگزار شد، اظهار کرد: در راستای اصلاح وضعیت اجتماعی کنونی که استقبال از برنامه‌های قرآنی در مقایسه با سال‌های پیش کاهش یافته است، ابتدا باید بیماری فرافکنی را در بین افراد متدین و سپس در میان نخبگان کشوری از بین ببریم. این بیماری حالت فرهنگی به خود گرفته، به این معنا که در بین همه افراد جامعه رواج یافته است و اگر فردی به آن مبتلا نباشد، غیرعادی به نظر می‌رسد.
وی افزود: همه افراد جامعه در خصوص فرهنگ آن نقش دارند؛ ولی در جامعه ما از هر کسی نقش عوامل مؤثر را در این زمینه جویا شویم، همه افراد را نام می‌برد؛ اما خودش را در نظر نمی‌گیرد. فرهنگ را نمی‌توان یک نسخه عمومی همگانی دانست، بلکه هرکس باید اقتضائات مربوط به این حوزه را در موقعیت و مسئولیت خودش در نظر بگیرد و با شرایط موجود مطابقت دهد. نسخه عمومی، یکی از آسیب‌های کم‌‌اثرشدن فعالیت‌های فرهنگی است. ما قصد داریم کاری از جنس کار پیامبران انجام دهیم و مطالب وحی الهی را به یکدیگر منتقل کنیم، در حالی که معصوم نیستیم و نادان و خطاکار هستیم؛ در نتیجه کسی که مسئولیت برعهده دارد، دائم باید مطالعه کند و انسان زیرک وقت طلایی خود را صرف علم‌آموزی می‌کند.
این کارشناس فرهنگی اضافه کرد: نکته بعدی اینکه لازمه تحلیل یک موضوع، جامع‌نگرشدن است؛ یعنی ابتدا باید عوامل بیرونی را شناسایی کرد و سپس به ایرادات و اشکالات درونی پرداخت. دقت کنید که کسی نمی‌تواند به راحتی بر عوامل بیرونی اثر بگذارد؛ ولی می‌تواند به آسانی ایرادات کار خود را برطرف کند. عوامل کلیدی و مهم را که اساس عوامل دیگر هستند، باید با نگاه سیستمی از کل عوامل جدا و به آن‌ها رسیدگی کرد.
وی ادامه داد: همه مدیران در نظام جمهوری اسلامی باید رویکرد فرهنگی تربیتی داشته باشند. حکمرانی دو ابزار حکم قانونی و تربیت افراد را در دست دارد که اولی با محدودیت و ترس عمل می‌کند، در حالی که بسیاری از عوامل با قانون حل نمی‌شود؛ تا وقتی از ابزار قانون استفاده می‌شود، کسی از ابزار تربیت استفاده نمی‌کند. اگر بخواهیم در نظام جمهوری اسلامی مدیری مسلمان باشیم، باید بتوانیم مسائل فرهنگی حوزه خودمان را حل‌وفصل کنیم. فرضیه پیوست فرهنگی به این معناست که افراد را به درستکاری و عمل مثبت ترغیب کنیم تا قانونمندتر شوند و در نتیجه فرهنگ درستی ترویج شود.
بنیانیان گفت: مقوله فرهنگ مسئول خاصی ندارد و هرکس که در جامعه انسان باشد، نسبت به فرهنگ احساس مسئولیت می‌کند. مدیران برای داشتن چنین رویکردی، باید مهارت تربیتی داشته باشند؛ در نتیجه مسیر برای شکل‌گیری محافل قرآنی در سازمان‌های دولتی و غیردولتی هموار می‌شود. زمانی که تقاضای شکل‌گیری این محافل ایجاد شد، مدیران باید برنامه مشخصی برای پاسخ مناسب به آن داشته باشند.
وی بیان کرد: انقلاب اسلامی و در بطن آن نظام جمهوری اسلامی، در میان جهانی‌شدن، جهانی‌سازی، جنگ نرم و مشکلات داخلی محاصره شده؛ ولی به‌دلیل اینکه اصل آن از جنس نور است، به آرامی راه خود را در میان کشورهای گوناگون پیدا کرده و پیش می‌رود. رسالت ما در ابتدا حفظ نظام اسلامی و در ادامه، یافتن نقاط ضعف خودمان است تا کشور را از محاصره خارج و مسیر حیات آن را هموار کنیم؛ زیرا عوامل دیگر اجتناب‌ناپذیر هستند.
این کارشناس فرهنگی افزود: از دیگر مشکلات موجود، تمرکز فعالیت‌های فرهنگی بسیج، نهادهای فرهنگی، آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، روحانیت، مساجد و رسانه ملی بر قشری از مردم است که به نظام وفادار هستند و اقشار دیگر را رها کرده‌اند که این مسئله باعث دوقطبی‌شدن جامعه شده است. اگر این مسیر ادامه یابد و ما برای حل این مشکل تلاشی نکنیم، این شکاف عمیق‌تر می‌شود، بخشی از جامعه نسبت به اقشار مذهبی احساس بد پیدا می‌کند و در نهایت، اقشاری که از هم جدا می‌شوند، در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند.
وی تصریح کرد: اخیراً نسلی پیدا شده‌اند که معتقدند مشکل ما جدانکردن دین از سیاست است. امام خمینی(ره) در رابطه با این نکته بسیار هشدار داد و اعلام کرد که اگر هشیار نباشیم، دیدگاه ارتجاعی باز هم سر بر خواهد آورد. غیرممکن است که دین و سیاست از هم جدا شوند. این افراد به‌دلیل نداشتن فعالیت اجرایی به‌طور ناخودآگاه و ناآگاهانه می‌گویند که دین اسلام را برداریم و دین دیگری جای آن بگذاریم؛ زیرا هیچ مدیری نمی‌تواند باورهای خود را در تصمیم‌گیری‌هایش دخیل نکند. یک مدیر بر اساس باورهایش تصمیم می‌گیرد. این افراد اخیراً در میان روحانیت هم پیدا شده‌اند که یک فاجعه است.
بنیانیان توضیح داد: ما بعد از انقلاب، قرآن، دین و فرهنگ را تقلیل دادیم. جداکردن مباحث قرآن از احکام، اخلاقیات و اعتقادات باعث می‌شود تا این کتاب ذاتاً مهجور می‌شود، مگر اینکه هنر داشته باشیم و بتوانیم زمانی که قرآن را به کسی آموزش می‌دهیم، مطالب اعتقادی آن را نیز به او منتقل کنیم. کسی که نماینده قرآن است، باید اخلاق و عمل قرآنی نیز داشته باشد؛ در غیر این صورت باعث کوچک‌شدن قرآن شده است. کوچک‌شدن فرهنگ نیز باعث تضعیف آن می‌شود.
وی گفت: همه این مطالب پاسخ به چرایی کاهش استقبال از دین و فرهنگ است. تشکیل حکومت اسلامی برای زنده نگه داشتن اسلام بوده است. مشکلات مهم اقتصادی ما در فرهنگ ریشه دارد؛ ملتی بی‌حال که انرژی کارکردن ندارد، تا اطلاع ثانوی مشکلات اقتصادی نیز خواهد داشت. ملتی که می‌خواهد مشکلات اقتصادی‌اش حل شود، بیشتر از مصرف‌کننده‌بودن باید تولیدکننده باشد. در کشور ما شغل با مغازه کنار خیابان تعریف می‌شود که همگی واسطه هستند و تولیدی از خودشان ندارند. در اروپا به ازای هر 700 مصرف‌کننده، یک مغازه وجود دارد، در حالی که این عدد در ایران به 32 رسیده است. ریشه این مشکلات نیز به مصرف نفت در تاریخ ایران بازمی‌گردد.
مشاور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: فرهنگ عامل اقتدار ماست و پیشگیری از مشکلات ناشی از جهانی‌شدن به مدیریت فرهنگی نیاز دارد. فرهنگ عامل انسجام همه کشورها از جمله ایران و عامل سازگارکننده افراد در تعاملات اجتماعی و هویت‌بخش افراد جامعه است و در نهایت ما چاره‌ای جز مدیریت فرهنگی نداریم. محوریت جلسات روضه ما مداحی شده و امروزه گوشی شنوای سخنان واعظ نیست؛ این فاجعه فرهنگی چگونه برطرف خواهد شد؟ روحانیت در ساختار تبلیغاتی خود باید تجدید نظر بنیادی داشته باشد.
وی ادامه داد: روحانیت باید مخاطب خود را مدیران کشوری بداند. دین باید ارزش‌های اخلاقی را به ما آموزش دهد، در صورتی که آن را وارد زندگی خود کنیم، شیرین و دوست‌داشتنی می‌شود. محفل قرآن باید ارزش اخلاقی، احکام شرعی و اعتقاد به قیامت را در خود داشته باشد تا خانواده‌ها فرزندان خود را به حضور در آن تشویق کنند. با این رویکرد، تمدن اسلامی در بلندمدت شکل خواهد گرفت. اگر دین خدا را به فرهنگ برسانیم، کشته‌شدن در راه فرهنگ همان کشته‌شدن در راه خداست و این سخن مقام معظم رهبری است. هر کار فرهنگی مورد پسند خداوند نیست. همه مدیران ما باید بدانند که بر فرهنگ تأثیر می‌گذارند و از آن تأثیر می‌پذیرند.
بنیانیان تأکید کرد: متن دین الهی یک نظام تبلیغی است که باید آن را بشناسیم تا باعث از بین رفتنش نشویم. این نظام عناصری از جمله حوزه علمیه، روحانیت، مساجد، اعیاد مذهبی، قبور ائمه(ع) و امامزاده‌ها، نذر و وقف و وجوه شرعی، ظرفیت‌های درونی عبادت و احکام شرعی دارد که هم‌افزایی همه این‌ها با هم اجازه از بین رفتن دین را نمی‌دهد؛ ولی ما با تصمیمات نادرست خود ارتباط این عناصر را با یکدیگر قطع می‌کنیم. محفل قرآنی باید به‌طور هنرمندانه و با ظرافت برای اعتقادات کودکان کار کند و در ضمن حفظ محوریت قرآن، آن را به اعتقادات اشخاص پیوند بزند. آموزش مستقیم در این دوره از زمان به‌دلیل نداشتن ظرافت، کاربرد ندارد. اگر آموزش متناسب باشد، باید به باور تبدیل و از میان آن ارزش استخراج شود و در رفتار تجلی یابد. تکرار این عمل به فعالیت فرهنگی تبدیل می‌شود.
زهراسادات مرتضوی
انتهای پیام
