شخصیت شهید سلیمانی تداعی‌گر خطبه پنج نهج‌البلاغه بود

منصوره یوسفی، استاد گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی کاشان و دکترای نهج‌البلاغه در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان درباره اینکه چگونه آموزه‌های قرآن و نهج‌البلاغه می‌تواند به درک بهتر شخصیت و اقدامات شهید سلیمانی کمک کند، اظهار کرد: در حقیقت قرآن، نهج‌البلاغه و آموزه‌های وحی و اهل‌ بیت(ع)، آموزه‌های مقاومت هستند. 

وی با بیان اینکه در قرآن، آیات بسیاری درباره استقامت‌ورزی و مقاومت وجود دارد، افزود: خداوند این موضوع را به ایمان افراد پیوند می‌دهد و می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا...»؛ یعنی به محض اینکه شما ایمان را پذیرفتید و خدا را در مقام پروردگار خود قبول کردید، باید اهل فضیلت مقاومت باشید. در نهج‌البلاغه نیز امیرالمؤمنین(ع) در خطبه ۱۱ خطاب به فرزندشان می‌فرماید: «تَزُولُ الْجِبَالُ وَ لَا تَزُلْ»، به این معنا که اگر کوه هم از جای خود تکان خورد، تو از جایت تکان نخور. 

استاد دانشگاه علوم پزشکی کاشان با بیان اینکه ضمن توجه به همین آموزه‌ها شاید بتوان قرآن و نهج‌البلاغه را کتاب مقاومت نامگذاری کرد، ادامه داد: امیرالمؤمنین علی(ع) در خطبه ۶۶ نهج‌البلاغه، صراحتاً بیان می‌کند: «فَعَاوِدُوا الْکَرَّ، وَاسْتَحْيُوا مِنَ الْفَرِّ، فَإِنَّهُ عَارٌ فِي الاَْعْقَابِ، وَ نَارٌ يَوْمَ الْحِسَابِ»؛ یعنی شما باید پی‌در‌پی حمله کنید و عار داشته باشید و حیا کنید که پشت به دشمن کرده و فرار کنید، باید مقاومت کنید؛ زیرا فرار از جهاد، ننگى‌ست که در نسل‌هاى آينده شما نيز مى‌ماند و آتشى‌ست که در روز حساب دامان شما را فرا مى‌گيرد. 

وی تصریح کرد: امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید مقاومت را تا جایی ادامه دهید که حق آشکار و پیروز شود: «فَصَمْداً صَمْداً حَتَّى یَنْجَلِیَ لَکُمْ عَمُودُ اَلْحَقِّ» و سپس با تکيه بر آيه ۳۵ سوره محمد(ص) که بشارت پيروزى به همه مسلمانان راستين داده است، به آن‌ها وعده موفقيت مى‌دهد؛ نخست مى‌فرمايد: شما برتريد: «وَ أَنْتُمُ اَلْأَعْلَوْنَ...»؛ سپس ادامه می‌دهد که خدا با شماست: «وَاللّه مَعَکُم»، به این معنا که شما به‌واسطه ایمانی که دارید و به این واسطه که خدا با شماست، برترید. یادآوری این مسائل است که روحیه مقاومت را بیشتر می‌کند.

یوسفی در پاسخ به این پرسش که چه آیاتی از قرآن و چه بخش‌هایی از نهج‌البلاغه به بهترین شکل می‌تواند روحیه جهاد و شهادت شهید سلیمانی را توصیف کند، با اشاره به آیه ۲۳ سوره احزاب گفت: خداوند در این آیه می‌فرماید: «مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ...؛ از ميان مؤمنان مردانى‏ هستند كه به آنچه با خدا عهد بستند، صادقانه وفا كردند.» واقعاً سردار سلیمانی مصداق این آیه بود. ایشان از دوران جوانی، عمر خود را در جبهه مقاومت طی کرد. از زمان آغاز جنگ تحمیلی تا زمانی که بیش از ۶٠ سال از عمرشان گذشته بود، همچنان در جبهه‌های مقاومت حضور داشت: «فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَىٰ نَحْبَهُ؛ برخى از آنان به شهادت رسيدند.» تعدادی از دوستان ایشان شهید شده بودند و «وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ؛ و برخى از آن‌ها در همين انتظارند» و ایشان انتظار شهادت و رسیدن به وعده الهی را می‌کشید.

وی اضافه کرد: جالب این است که ما همین عبارات را در حکمت ۳۱ نهج‌البلاغه نیز می‌بینیم. وقتی از امیرالمؤمنین(ع) درباره ایمان سؤال می‌شود، ایشان یکی از ستون‌های ایمان را جهاد معرفی می‌کند؛ اما وقتی به توضیح شاخه‌های جهاد می‌پردازد، می‌فرماید: «الصِّدْقِ فِي الْمَوَاطِنِ»؛ یعنی افراد باایمان کسانی هستند که در همه مواقع و جایگاه‌هایی که لازم است صادقانه بر سر عهد خود بمانند، همواره باقی مانده‌اند. این جبهه‌های گوناگونی که سردار سلیمانی در آن‌ها حضور داشت، صدق و راستی‌ ایشان را بر سر آن پیمان الهی در مبارزه با باطل نشان می‌دهد.

این استاد دانشگاه درباره نقش سردار سلیمانی در دفاع از اسلام و ایران بیان کرد: انطباقی میان تعابیر مقام معظم رهبری درباره این شهید عزیز با تعابیری که امیرالمؤمنین(ع) بعد از شهادت مالک اشتر در حکمت ۴۴۳ به‌کار برده است، وجود دارد. ایشان می‌فرماید: «مَالِكٌ، وَ مَا مَالِكٌ! وَ اللَّهِ لَوْ كَانَ جَبَلًا لَكَانَ فِنْداً، وَ لَوْ كَانَ حَجَراً لَكَانَ صَلْداً؛ لَا يَرْتَقِيهِ الْحَافِرُ، وَ لَا يُوفِي عَلَيْهِ الطَّائِرُ؛ به خدا اگر مالک کوه بود، کوهی بی‌همتا و سرافراز بود. اگر صخره بود، صخره‌ای سخت بود و هیچ پرنده‌ای نمی‌توانست به اوج آن برسد.» 

وی ادامه داد: سال ۹۸ مدتی بعد از شهادت سردار سلیمانی، مقام معظم رهبری درباره ایشان فرمود که شخصیت‌های ایمانی وقتی ایمان را با عمل صالح همراه می‌کنند و وقتی حرکت جهادی انجام می‌دهند، شخصیتی چون سردار سلیمانی می‌شوند که حتی دشمنان هم آن‌ها را تحسین می‌کنند.

یوسفی با بیان اینکه دشمن هم فهمیده بود شخصیت سردار سلیمانی جایگزین ندارد، تأکید کرد: همچنین مقام معظم رهبری در جای دیگر می‌فرماید: «(شهید سلیمانی) دارای شجاعت و روحیه‌ مقاومت بود؛ شجاعت و مقاومت جزو خصلت‌های ایرانی است.» افزون بر این فرمود: «او نمونه‌ برجسته‌ای از تربیت‌شدگان اسلام و مکتب امام خمینی(ره) بود.» درواقع با همین آموزه‌های قرآن و نهج‌البلاغه و عمل به آن‌ها توانسته بود سردار سلیمانی شود. 

وی افزود: تصویر معروفی از سردار سلیمانی وجود دارد. گویا در منطقه‌ای به ایشان می‌گویند از این قسمت جلوتر نروید، خطرناک است و ایشان پاسخ می‌دهد: «من را از گلوله می‌ترسانید؟» و جای دیگر به ایشان گفته بودند که کاندیدای فلان پست شوید؛ ولی شهید سلیمانی جواب داده بود: «من کاندیدای گلوله‌ها هستم.»

استاد دانشگاه علوم پزشکی کاشان درباره نمونه‌هایی از سخنان امیرالمؤمنین علی(ع) در نهج‌البلاغه که با روحیه و عملکرد شهید سلیمانی همخوانی دارد، گفت: شخصیت سردار سلیمانی تداعی‌گر خطبه پنج نهج‌البلاغه بود. امیرالمؤمنین(ع) در آنجا درباره خودشان می‌فرماید: «به خدا سوگند، دلبستگى پسر ابوطالب به مرگ از دلبستگى كودک به شیر مادر بيشتر است.» انس حضرت با مرگ سبب می‌شد که شجاعت داشته باشد و از چیزی نهراسد.

وی در پایان بیان کرد: سردار سلیمانی نیز همین‌گونه بود. ما در تمام مقاطع زندگی‌شان چیزی جز شجاعت از این شهید ندیدیم. ایشان حقیقتاً شیعه‌ مکتب امیرالمؤمنین(ع) بود. ان‌شاءالله که خداوند این شهید عزیز را با امام حسین(ع) و یارانش محشور کند و به قول امیرالمؤمنین(ع): «نسأل اللّه منازل الشّهداء»، ما هم از خداوند می‌خواهیم که به جایگاه این شهدا دست پیدا کنیم.

زهراسادات محمدی