طبری امامی در کتاب «دلائلالامامة»، صفحه ۴۸۶ از امام صادق(ع) روایت میکند که وقتی امام زمان(عج) قیام کند، زمین به نور پروردگارش روشن میشود و مردم دیگر از نور خورشید بینیاز میشوند و شب و روز در روشنایی یکی میشوند و ظلمت از بین میرود. شما میتوانید تعبیر «ظلمت از بین میرود» را تعبیری کنایی در نظر بگیرید به معنای اینکه جهل از بین میرود و یا اینکه خود ظلمت را در نظر بگیرید، به معنای اینکه تاریکی از بین میرود.
رضایت همگانی: وجود رضایت همگانی کار بسیار سخت و عجیبی است. اینکه کسی بتواند همه را راضی نگاه دارد، بسی شگفتآور است. طبری امامی در کتاب «دلائلالامامة»، صفحه ۴۷۱ میگوید: «يَرْضى بِهِ سَاكِنُ السَّمَاءِ وَ سَاكِنُ الْأَرْضِ»؛ یعنی تمام کسانی که در آسمان و زمین هستند، از او راضی و خشنودند و این یعنی اعلام رضایت همگان از امام زمان خود.
مطلب دیگر این است که در عصر ظهور، هرگز فقیر و نادار پیدا نمیکنید و همگان غنی و دارا میشوند. شیخ مفید در کتاب «اَلْإرْشاد فی مَعْرفةِ حُجَجِ الله عَلَی الْعِباد»، جلد ۲، صفحه ۳۸۱ از امام صادق(ع) نقل میکند که در روزگار ظهور، مردم به قدری بینیاز میشوند که کسی میگردد تا شخصی را پیدا کند و زکات مال خود را به او بدهد؛ یعنی حقوق واجبه مال خود را ادا کند، ولی هیچکس را پیدا نمیکند که زکاتش را قبول کند؛ بنابراین فقیری که صدقه و زکات بگیرد، وجود ندارد. همه مردم از آنچه خدا به آنها ارزانی داشته است، بینیاز شدهاند.
علت نیاز چیست؟ علت این است که گروهی، حقوق دیگران را میخورند و مانع رسیدن حقوق به بقیه میشوند. وقتی حقوق مردم به ایشان نرسد، اختلاف طبقاتی به وجود میآید. اختلاف طبقاتی که بسیار فاحش باشد، به این دلیل است که گروهی حقوق دیگران را غارت میکنند و به قدری دارا میشوند و میخورند که گویی میترکند، گروه دیگر هم از شدت گرسنگی به حدی میرسند که گویی میمیرند. این معنای اختلاف طبقاتی است.
با ظهور امام زمان(عج)، دیگر کسی نمیتواند حق دیگری را تصاحب کند؛ بنابراین این حقوق و اموال بین همه تقسیم میشود. وقتی همه مردم بهرهمند شدند، همه بینیاز میشوند. وقتی ثروت ثروتمندان اول تا صدم دنیا بین همه مردم تقسیم شود، همه بینیاز میشوند.
رفاه و آسایش: طبری امامی در «دلائلالامامة»، صفحه ۴۷۸ از قول پیغمبر(ص) ذکر میکند که وقتی امام زمان(عج) ظهور کند، امت پیامبر(ص) چنان در نعمت فرو میروند که هرگز چنین نعمت و رفاهی برایشان اتفاق نیفتاده است. خدا آسمان را برای آنها میفرستد که بارشهای پربرکت داشته باشند و بهواسطه آن، زمین حاصل خود را به خوبی برویاند و موجبات رفاه همگانی فراهم میشود.
خدماترسانی به چه کیفیتی است؟ فتال نیشابوری در کتاب «رَوضَةُ الْواعِظین وَ بَصیرَةُ الْمُتَّعِظین»، جلد ۲، صفحه ۱۷ از قول امام باقر(ع) نقل میکند که امام زمان(عج) وقتی داخل کوفه میشود، فرمان میدهد تا از پشت حرم امام حسین(ع) نهری یا قناتی حفر کنند و این کانال آب را به سمت نجف اشرف هدایت کند.
نجف نهر ندارد و آب آن از چاه است. معروف است که نجف خبز الشعیر و ماء البئر است؛ یعنی نان جو و آب چاه. در زمان ظهور، کانالی از کربلا به نجف حفر میشود، کربلا نهر و شریعه فرات را دارد. از آنجا کانالی حفر و آب را تا نجف هدایت میکنند؛ همچنین بر دهانههای آن کانال پلها و آسیابهایی احداث میشود و این نشان از عظمت حجم آبی است که میرود.
قسط و عدل: عدالت در زمان امام زمان(عج) فراگیر است و همه را دربرمیگیرد. کسی نیست که عدالت صاحبالزمان(عج) به او نرسد. در روایت معروف از امام صادق(ع) داریم که او کسی است که «الذی يَمْلَأُ اَلْأَرْضَ قِسْطاً و عَدْلاً.» روایت دیگری در کتاب بحارالانوار، جلد ۵۲، صفحه ۳۶۰ نقل شده است که میگوید عدالت امام زمان(عج) به اندازهای فراگیر میشود و گسترش پیدا میکند که به خانههای مردم هم ورود میکند، همانگونه که سرما و گرما به خانههای مردم میآید، عدالت امام زمان(عج) هم به خانههای مردم میآید.
آیا مردم عضر ظهور با هم دعوا دارند؟ دعوا، جنگهای داخلی و جنگهای خارجی از بین میروند و نوعی آشتی فراملی و جهانی واقع میشود. وقتی حضرت تشریف میآورد، این آشتی نه فقط بین انسانها، حتی بین حیوانات هم توسعه پیدا میکند. از امیرالمؤمنین(ع) در کتاب الخصال، جلد ۲، صفحه ۴۱۹ نقل شده است که میفرماید درندگان وحشی و حیوانات اهلی هم دردوران ظهور با هم صلح میکنند؛ یعنی حیوانات وحشی دیگر به شکار نمیروند. حالا خوراک خود را چگونه تأمین میکنند؟ نمیدانم، این خواست خداست. حیوانات همه با هم در صلح و صفا زندگی میکنند. همین اکنون بعضی از حیوانات که ذاتاً با هم مشکل دارند، در موارد نادر در کنار هم زندگی میکنند و با هم کاری ندارند. سگ و گربه یا گربه و پرنده یا امثال اینها را میتوانیم ببینیم. البته این موارد امروز نادر است؛ ولی در عصر ظهور نادر نیست.
در زمان ظهور، سالمسازی و عمران شهرها اتفاق میافتد. امروزه بعضی عمرانیها و توسعهها موجب میشود که محیط زیست تخریب و مشکلات دیگری ایجاد شود. شیخ طوسی در کتاب الغیبة میفرماید امام زمان هر روزنه، پنجره، چاه و ناودانی را که مشرف به راه باشد و در راه مردم قرار داشته باشد، میبندد. درب و پنجرهای که به سوی خیابان باشد و مزاحمت برای مردم ایجاد کند و ناودان، بالکن و فاضلابی که در خیابان به مردم اذیت و آزار برساند، بسته میشود. در بعضی از شهرها فاضلاب یا ناودانی وجود دارد که آب خود را بر سر مردم میریزد. در زمان ظهور تمام این موارد پاکسازی میشود؛ نه ناودانی به کوچه میریزد و نه فاضلابی در کوچه میآید، پس شهرها سالمسازی میشوند.
فرماندهان لشکری و کشوری چه وضعیتی دارند؟ یاران امام زمان(عج) ۳۱۳ نفر نیستند و بسیاربیشتر هستند. آن ۳۱۳ نفر یاران اولیه امام زمان(عج) هستند که به محض ظهور، خدمت حضرت میرسند و اصحاب اصلی، رؤسا، بزرگان، وزرا و فرماندهان حضرت میشوند؛ اما فرماندهان امام زمان(عج) بسیار بیشتر هستند. در وصف آن ۳۱۳ نفر در کتاب «منتخب الأنوار المضیئة فی ذکر القائم الحجّة»، صفحه ۱۹۵ گفته شده که آثار سجده در پیشانیشان آشکار است، شیران روز و زاهدان شب هستند، گویا قلب آنان همچون قطعات آهن است و به هر یک از آنها نیروی ۴۰ مرد داده شده است.
جوانگرایی در حکومت امام زمان(عج) چگونه است؟ حکومت امام زمان(عج) حکومت جوانهاست. در کتاب «مُنتَخبُ الاَثَر فی الامام الثّانی عَشَر(عج)» از مرحوم آیتالله صافی گلپایگانی، جلد ۳، صفحه ۱۷۴ از امیرالمؤمنین(ع) نقل است که میفرماید: «یاران امام زمان جواناناند، پیرمردی در میانشان نیست، مگر مانند سرمه در چشم باشد.» چقدر سرمه در چشم میکشند؟ مختصر. چقدر نمک در غذا میریزید؟ مختصر. کمترین چیزی که در غذا ریخته میشود، نمک است. میگویند پیران در میان اصحاب امام زمان(عج) همچون سرمه چشم و نمک طعام، اندک و انگشتشمار هستند. اصحاب امام زمان(عج) و حکومت ایشان را چه کسانی تشکیل میدهند؟ جوانها.
از دیگر ویژگیهای این حکومت چیست؟ امیرالمؤمنین(ع) میفرماید مردانی در نظام امام زمان به حکومت میرسند که مؤمناند. البته «رجال» در این روایت دال بر جنسیت نیست. این نکته قابل توجه خانمها باشد. در روایات آمده است که اگر مردی (رجال) به این شک کند که نمازش را سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، حکم او مشخص است. اگر خانمی شک کند هم حکمش همین است و «رجال» به هر دو جنس اشاره دارد؛ بنابراین میفرماید حاکمان در زمان حکومت امام زمان(عج) مؤمنانی هستند که خدا را میشناسند و به حق معرفت خدا آنچنان که شایسته است، رسیدهاند.
از دیگر ویژگیهای ایشان چیست؟ روایت دیگری در کتاب «دلائلالامامة» از طبری امامی، صفحه ۳۰۷ میفرماید که این یاران از نجیباناند و پلشت نیستند، به کسی نظر سوء ندارند، چشم و دستشان پلشت نیست، داوراند، حاکماند، دین را به خوبی میشناسند، براساس دینشان عمل میکنند، در هیچ حکمی دچار خطا نمیشوند و شکم بزرگ ندارند، گویی شکمشان به پشتشان چسبیده است.
در زمان حکومت امام زمان(عج)، آرزوی زندگان برای مردگان این است که ای کاش بودند و دولت امام زمان(عج) را میدیدند؛ بنابراین حاکم نیشابوری سنی در کتاب «المستدرک علی الصحیحین»، جلد ۴، صفحه ۵۱۲ میگوید: «زندگان برای مردگانشان آرزو میکنند که ای کاش زنده بودند و این چهره ظهور را میدیدند و در این دولت زندگی میکردند.»
علاقه مردم به امام زمان(عج) و یاران ایشان چگونه است؟ علاقه بهگونهای است که همه مطیع امام زماناند. نه فقط انسانها، بلکه حیوانات، درندگان و پرندگان هم در اطاعت امام زماناند. در داستان سلیمان در قرآن کریم هم آمده است که حتی پرندگان و درندگان از سلیمان اطاعت میکردند و این چیز عجیبی نیست.
حتی زمینی که امام زمان(عج) از آنجا گذر کرده یا توقف داشته است، بر نقطه دیگر زمین فخر میفروشد و افتخار میکند که حجت خدا بر روی آن نماز خوانده یا توقف کرده است. مردم علاقه زائدالوصفی به امام زمان(عج) دارند. امام زمان(عج) نسبت به مردم چگونه است؟ امام رضا(ع) میفرماید: «امام زمان به مردم از پدر و مادر مهربانتر است.» امام آنچنان نسبت به مردم و امت خودش مهربان است که مادر و پدر به فرزندشان مهر میورزند.