ساخت حرم‌های مطهر از جنس عشق است و مرز نمی‌شناسد

به گزارش ایکنا از اصفهان، محمد جلال‌مآب، رئیس ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات در همایش بین‌المللی «ساخت، توسعه و بازسازی عتبات عالیات در گذر تاریخ» که امروز، ۲۹ مهرماه در دانشگاه اصفهان در حال برگزاری است، اظهار کرد: دانش برآمده از مطالعات علوم انسانی، اجتماعی و فرهنگی در کنار دانش و تجربه هنرمندان و استادکاران در زمینه‌های فنی، مهندسی، هنری و صنعتی می‌تواند در قالب نوعی همکاری بین‌دانشگاهی با عنوان «عتبات‌پژوهی» گردهم آید.

وی افزود: هرچند گام‌هایی برای طراحی و تأسیس این رشته در بعضی از دانشگاه‌ها و مراکز علمی برداشته شده است، اما امیدوارم استان‌های شاخص در زمینه دانش، هنر و فن بازسازی حرم‌های مطهر در ایران و عراق، در ایجاد این رشته پیش‌قدم باشند. تجربه برگزاری چنین همایش‌هایی می‌تواند به تسریع توسعه علوم در این حوزه کمک کند.

رئیس ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات ادامه داد: این همایش و تاریخ فعالیت‌های دوستداران اهل بیت(ع) در بازسازی عتبات عالیات، فرصت مغتنمی است تا ایرانیان در کنار اعتاب مقدسه، تولیت‌های محترم و دانش‌پژوهان عراقی، زمینه‌های برجسته‌ای در این عرصه پدید آورند.

وی تصریح کرد: ارادت به اهل بیت(ع) و ساخت‌وساز حرم‌ها از جنس عشق و محبت است و مرز و جغرافیا نمی‌شناسد. نقش ایرانیان در این زمینه، نه‌تنها نفی‌کننده نقش دیگران نیست، بلکه تکمیل‌کننده آن است.

نقش ایرانیان در توسعه عتبات عالیات

جلال‌مآب با اشاره به سابقه این فعالیت‌ها گفت: حدود ۲۲ سال پیش، در بحبوحه رویدادهای عراق، فرمانده شهید قاسم سلیمانی در جوار حرم مطهر امیرالمؤمنین(ع) ایستاد و گرد و غبار آستان مقدس، درهای شکسته، کاشی‌های ریخته و آثار گلوله را مشاهده کرد. ایشان آرزو داشت گامی برای بهسازی و نوسازی حرم‌های مطهر در عتبات عالیات در کنار برادران عراقی بردارد. شاید آن روز گمان نمی‌کرد که روزی سربازانش در ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات، مراحل طراحی و توسعه حرم‌ها و بقاع متبرکه را پیش ببرند.

وی بیان کرد: امروز طرح توسعه حرم علوی با افتتاح صحن و شبستان حضرت فاطمه زهرا(س) و طرح توسعه حرم حسینی با بهره‌برداری از صحن و شبستان حضرت زینب(س)، به مرحله افتتاح رسیده است. این فهرست به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ در کاظمین، مُصیّب، مدائن و شهر بلد نیز طرح‌های بهسازی و توسعه در حال اجراست؛ همچنین توسعه حرم امامین عسکریین(ع) در سامرا که زمانی آرزویی دست‌نیافتنی به نظر می‌رسید، اکنون در شرف تحقق است.

رئیس ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات با اشاره به حضور هزارساله ایرانیان در عتبات عالیات گفت: برای بخشی از پرسش‌هایی که در جامعه مطرح است، باید پاسخ‌های روشنگرانه ارائه شود. لازم است با تبدیل مقالات و دستاوردهای علمی به محصولات قابل فهم برای عموم، این برداشت را منتقل کنیم که حضور و مشارکت ایرانیان در بازسازی حرم اهل بیت(ع) در عتبات عالیات، سابقه‌ای هزار و ۱٠٠ ساله دارد و همواره قرابت و همکاری عمیقی میان ایرانیان و عراقی‌ها در این مسیر وجود داشته است.

وی افزود: این حضور علمی، تاریخی و فرهنگی در هیچ بخشی از عتبات نادیده گرفته نشده است. در کربلا، کاظمین، حتی مُصیّب، محله‌هایی چون قزوینی‌ها، اصفهانی‌ها و تبریزی‌ها نقش ویژه‌ای داشته‌اند. حضور عالمانی چون شیخ انصاری دزفولی، میرزای نائینی، آیت‌الله‌العظمی خویی، آیت‌الله سیستانی و دیگر فقها، به این جریان معنویت و عمق بخشیده است.

جلال‌مآب ادامه داد: حرم‌ها بدون کاشی‌های معرق و مینای اصفهان، فرش تبریز، کاشان، کرمان و خراسان، قلم‌زنی اصفهانی‌ها، خاتم‌کاری شیراز و هنر استادانی چون فرشچیان، دکتر ندیمی و خان‌محمدی معنا نمی‌یابند. به قول شهید سلیمانی، «وقتی حرم را می‌بینی، ضریح را می‌نگری، ایران را هم می‌بینی.»

ضرورت نگاهی آینده‌نگر به توسعه عتبات

وی در پایان با طرح چند پرسش گفت: ما در حال بررسی تاریخ این حوزه هستیم و باید از آن چراغی برای آینده بسازیم. پرسش‌هایی از این دست مطرح است که «توسعه حرم‌محور» چیست؟ آینده وقف چگونه خواهد بود؟ «وقف هوشمند» چه مفهومی دارد؟ نسل‌های آینده چه فضاهایی در جوار حرم ائمه اطهار(ع) خواهند خواست و کاربری آن فضاها باید چگونه باشد؟در افق ۵۰ تا ۱۰۰ سال آینده، انتظار نسل‌های آینده از هنرمندان، معماران، طراحان و دست‌اندرکاران اداره حرم‌ها و تولیت‌های مطهر چیست؟ و در نهایت، نقش حرم‌ها در توسعه پایدار شهرهای مذهبی چگونه تعریف خواهد شد؟

زهراسادات محمدی