اضطراب‏؛ زنجیری بر دست و پای اراده

به گزارش ایکنا از اصفهان، آیت‌الله‌العظمی حسین مظاهری در سلسله گفتارهایی، به شرح ۴۰ رذیلت‌ اخلاقی پرداخته است که از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر معظم‌له منتشر و در سایت خبرگزاری ایکنا بازنشر می‌شود. شماره هفدهم این مجموعه به رذیله اخلاقی «اضطراب» اختصاص دارد.

اضطراب، این صفت ناپسند، بلایی بزرگ است كه در دل آدمیان زبانه می‌‏كشد. دل‌های مضطرب مانند كشتی‌های متلاطم و در شرف غرق‌شدن هستند که دچار غم و اندوه و ظلمت، همراه با وحشت بسیارند. این قبیل دل‌ها ثمری جز ضعف نفس، سستی اراده، محرومیت از قدرت تصمیم‌‏گیری و هدردادن استعدادها و ابتكارات ندارند، تا جایی که صاحبان خود را به عضو زائد جامعه تبدیل می‌کنند. شخص مضطرب تسلط کافی بر نفس و اعصاب خویش ندارد و چون همواره با غم و كسالت و سستی دست به گریبان است، از فعالیت بازمی‏‌ماند.

بیشتر بخوانید:

• سنگ‌دلی؛ مانع پذیرفتن حق و حقیقت
• خود كم‌‏بینی؛ سدی در مسیر کمال
• عُجب؛ حماقت و نادانی محض
• تكبر؛ کلید درهای دوزخ
• كینه‎‌توزی؛ به زنجیر کشیدن قلب
• غضب؛ شعبه‌ای از جنون
• بدگمانی؛ جلوه‌ای از پلیدی باطن
• غرور؛ طوق شیطان بر گردن انسان
• جهل‏ و نادانی؛ قله همه بدی‌ها
• حسد؛ زشت‌ترین صفت رذیله
• عجله؛ مانع تقرب به خدا
• بی‌تابی و سبک‌سری؛ رذیلت ذاتی انسان
• مکر و فریب؛ جلوه‌ای از نفاق و دورویی
• غفلت؛ عامل کوری و زنگار قلب
• شرک؛ عامل محرومیت از رحمت خدا
• بی‌ثباتی؛ مایه زیان‌کاری در دنیا و آخرت

از بعضی آیات قرآن شریف، به‌خوبی می‌توان نتیجه گرفت که اضطراب و نگرانی دل، از کفر و گناه انسان سرچشمه ‌می‌گیرد؛ مثلاً می‌فرماید: «...فَأَيُّ الْفَريقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ* الَّذينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ؛ پس اگر می‏‌دانید، كدام یک از ما دو دسته به ایمنی سزاوارتر است؟ كسانی كه ایمان آورده و ایمان خود را به شرک نیالوده‏‌اند، آنان را ایمنی است و ایشان راه‏‌یافتگان‌اند.» (سوره انعام، آیات 81 و 82)

طبق این آیه شریفه، ایمان و تقوا، امنیت دل را به ارمغان می‌آورد. مفهوم آن این است که اگر کسی ایمان و تقوا نداشته باشد، امنیت دل ندارد؛ یعنی مضطرب است. پس، اضطراب دل ناشی از کفر، ناسپاسی، گناه و نافرمانی خداوند تعالی است؛ چنانکه قرآن‌ کریم در آیه دیگری می‌فرماید: «...وَ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَكَأَنَّما خَرَّ مِنَ السَّماءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّيْرُ أَوْ تَهْوي بِهِ الرِّيحُ في‏ مَكانٍ سَحيقٍ؛ و هر كس به خدا شرک ورزد، چنان است كه گویی از آسمان فروافتاده و مرغان شكاری‏ او را ربوده‌‏اند یا باد او را به جایی دور افكنده است.» (سوره حج، آیه 31)

این آیه با تشبیه معقول به محسوس، بیان می‌کند: همان‌طور كه انسان در حال سقوط و در معرض حمله مرغان یا بادهای شدید، دچار اضطراب و وحشت می‏‌شود و مورد هجوم غم و اندوه قرار می‌‏گیرد، به همین صورت نیز فرد مشرک و كافر یا گناهکار، با اضطراب دست به گریبان است.

نتیجه اینکه راهکار رهایی از اضطراب خاطر و دستیابی به امنیت دل، از نظر قرآن‌ کریم، تحصیل ایمان و تقوا و دوری از کفر و شرک و گناه است.