عوارض استفاده زیاد از مواد ضدعفونی‌کننده کدامند؟

عاطفه شجری،  دکتر متخصص پوست و مو در شهرکرد، در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، در رابطه با عوارض استفاده از مواد ضدعفونی‌‌کننده بر روی پوست بیان کرد: در متون پزشکی مواد تشکیل‌دهنده آنتی‌سپتیک‌ها یا مواد ضدعفونی‌کننده برای از بین بردن باکتری‌ها و قارچ‌های روی سطوح از جمله پوست و بدن استفاده می‌شوند.

وی ادامه داد: انواع مواد ضدعفونی‌کننده برای مقابله با کرونا از ۶۰ إلی ۹۰ درصد اتانول، نیم درصد پراکسید هیدروژن، کلروهگزیدین، یک درصد هیپوکلریت‌سدیم و آب و صابون تشکیل می‌شوند.

این متخصص پوست و مو اظهار کرد: در حال حاضر با توجه به شیوع کرونا، استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده بیشتر مورد توجه قرار گرفته است که استفاده بیش از حد این مواد عوارض زیادی را از جمله عوارض پوستی که شامل اگزما، درماتیت‌های حاد و مزمن پوستی دارد.

وی افزود: این علائم در مراحل اولیه با خشکی، قرمزی، ترشحات آبکی، سوزش و در مراحل مزمن‌تر با خشکی شدید، زخم و ترک پوست دست‌ها ظاهر می‌شود، حال آنکه پوست سالم به عنوان یک دفاع‌کننده قوی در برابر عوامل میکروبی و محافظت از دست‌ها حائز اهمیت است.

متخصص پوست و تصریح کرد: برای جلوگیری از عوارض ناشی از مواد ضدعفونی‌کننده و به جای استفاده مکرر از این مواد، می‌توان از روش‌هایی مانند استفاده از دستکش در محیط خارج از منزل و شستشوی صحیح و اصولی دست‌ها به جای شست‌وشوی چندین مرتبه و غیر اصولی و استفاده بیشتر از آب و صابون به جای سایر مواد ضدعفونی‌کننده استفاده کرد.

استفاده از مرطوب‌کننده‌ها

وی افزود: ترجیحاً صابون‌های مورد استفاده باید حاوی مواد نرم کننده از جمله گلیسیرین‌ها، لانولین و ویتامین E باشند که به لطافت سلامتی پوست کمک بیشتری می‌کنند، بعد از شستشوی دست‌ها نیز خشک کردن با حوله یکبار مصرف و استفاده از امولینت‌ها یا همان مرطوب‌کننده‌ها باعث حفظ رطوبت موجود روی پوست می‌شود. 

متخصص پوست و مو تصریح کرد: برای عملکرد بهتر مرطوب کننده ترکیبات موجود در آن‌ها بیشتر باید شامل گلیسرین و روغن‌های گیاهی از جمله روغن زیتون، روغن جوجوبا، اسید لاکتیک، اوره‌ها، اسید هیالورونیک و وازلین باشد. وایتکس یا آب ژاول یک شوینده اسیدی جهت پاک کردن سطوح یا محیط‌های آلوده در شرایط عادی است، پزشکان استفاده از این ماده اسیدی را جهت نظافت و شستشوی دست‌ها توصیه نمی‌کنند چون علاوه بر عوارض سایر مواد ضدعفونی‌کننده دارای عوارض سیستماتیک از جمله ایجاد مشکلات تنفسی، چشمی و ... می‌باشد که تنها استفاده از این ماده ضدعفونی‌کننده در شرایط فعلی به صورت رقیق شده و غلظت یک دهم درصد و فقط برای سطوح توصیه می‌شود.

بهداشت دست کودکان

وی در رابطه با شست‌وشوی دستان کودکان تصریح کرد: برای شست‌وشوی دست‌های کودکان ترجیحاً از ژل‌های غیر الکلی آنتی‌سپتیک موجود در بازار که فاقد مواد شیمیایی از جمله تریکلوزان ماده شیمیایی آسیب‌رسان به پوست می‌باشد و اصولاً حاوی مواد الکلی با درصد پایین است، استفاده شود.

متخصص پوست و مو افزود: بهترین ماده برای شستن دست‌های کودکان در محیط خارج از منزل، استفاده از این ژل‌ها بدون نیاز به آبکشی است و در محیط خانگی نیز بهترین شیوه ضدعفونی، استفاده از آب و صابون است.

شیوه شست‌وشوی لباس‌ها

وی به شست‌وشوی لباس‌ها اشاره کرد و گفت: افرادی که در محیط‌های عادی از قبیل فروشگاه‌ها، بانک‌ها و ... در رفت و آمد هستند شست‌وشوی معمولی لباس‌هایشان با مواد شوینده معمولی در لباسشویی با دمای ۴۰ درجه و سپس قرار دادن در آفتاب و در صورت عدم دسترسی به آفتاب اتوکشی لباس‌ها کفایت می‌کند اما افرادی که با محیط‌های بیمارستانی و بهداشت در ارتباط هستند لازم است لباس‌هایشان از لباس‌‌های سایر اعضای خانواده جدا شود و ترجیحاً برای شست‌وشو از مواد ضدعفونی‌کننده از جمله وایتکس رقیق شده، جوش شیرین و سرکه علاوه بر مواد شوینده معمولی استفاده کنند.

متخصص پوست ومو افزود: برای شستن لباس اطفال بهتر است از مواد شوینده صابونی و در صورت حساسیت بیشتر از ضدعفونی‌کننده‌های خانگی ازجمله جوش شیرین و سرکه و سپس قرار دادن در آفتاب و اتو کشیدن استفاده شود همچنین جهت ضد عفونی کردن وسایل اطفال از قبیل شیشه شیر و وسایل بازی بهتر است از محلول‌های ضدعفونی‌کننده موجود در بازار که حاوی بنزالکونیوم هستند، استفاده شود که باید وسایل را به مدت ۱۵ دقیقه در این محلول بخوابانند و سپس آبکشی کنند، در صورت عدم دسترسی به مواد ضدعفونی‌کننده جوشاندن وسایل کودک در آب معمولی با دمای بالا به از بین بردن آلودگی‌ها کمک می‌کند.

وی در پایان گفت: در صورت ایجاد درماتیت‌ها بر روی پوست بهتر است به پزشک مراجعه شود زیرا در بیشتر مواردِ درمان بیماری‌های پوستی، علاوه بر استفاده از مرطوب کننده‌ها و صابون‌های حاوی گلیسترین نیازمند درمان‌های اختصاصی از جمله کورتون‌های موضعی قوی است و با توجه به عوارض داروهای کورتون بهتر است این داروها توسط پزشک متخصص تجویز شوند.