رسالت جامعه قرآنی؛ تبیین جلوه‌های علمی و عقلانی قرآن در مواجهه با بحران‌های سلامت

فرشاد توحیدنیا، دکترای فلسفه دین و قاری ممتاز چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، با اشاره به شیوع بیماری کرونا و تلاش دست‌هایی که در پی ایجاد تعارض میان دین و علم هستند، اظهار کرد: جامعه قرآنی نیز در کنار علما و دلسوزان دین می‌تواند در این مبحث ورود کند و از کلیت دین و قرآن کریم و روایات اهل بیت عصمت و طهارت به دفاع بپردازد.

وی با تأکید بر اینکه باید از مبانی اسلام و قرآن کریم در برابر مغالطه نظام سلطه دفاع کنیم، ادامه داد: آنان می‌گویند چون ماهیت بحران کرونا اساساً بهداشتی و علمی است، مبارزه با آن نیز باید علمی باشد پس دین و اعتقادات و مبانی اعتقادی یعنی قرآن و اهل‌بیت(ع) جایگاه مؤثری در رفع این بحران ندارند.

تبیین ساختار «وَ يُزَكِّيهِمْ» و «و يُعَلِّمُهُمُ»

این فعال قرآنی استان گفت: در پاسخ به آنان باید گفت که علم و دین نه تنها در تعارض با هم نیستند بلکه هر کدام در جایگاه خودش قرار دارد و یکی بدون دیگری کارساز نیست، نخستین استناد قرآنی این سخن آیه دوم سوره مبارکه جمعه 《هوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ که دو مفهوم «وَ يُزَكِّيهِمْ» و «و يُعَلِّمُهُمُ» را در کنار هم قرار می‌دهد.

توحیدنیا افزود: وَ يُزَكِّيهِمْ مقوله‌هایی چون تقوا، ایمان، ورع، پارسایی و تهذیب نفس را در بر می‌گیرد، وَ يُعَلِّمُهُمُ نیز به معنای علم و آگاهی و معرفت و دانش است، لذا فردی که مجهز به یکی از آن‌ها باشد موفق نیست، بلکه هر دو به صورت توأمان و در کنار هم، باید در وجود فرد نهادینه شوند، همچنان که فرد دارای ایمان و شب زنده‌داری اما بدون معرفت تفکراتی مانند خوارج و یا داعش و طالبان را در خود پرورش داده است.

ماهیت بحران کرونا صرفا‌ بهداشتی نیست

این محقق و پژوهشگر با اشاره به گرفتاری جامعه بر اثر شیوع ویروس کرونا، بیان کرد: اینکه بگوییم ماهیت این بحران بهداشتی است و علم به تنهایی باید برای رفع آن قیام کند، سخن نادرستی است، همچنین نباید از دین انتظار داشت که این بحران را بدون توسل به مؤلفه‌های تخصصی رفع کند. جامعه قرآنی می‌تواند به روشنگری آگاه‌سازی جامعه بپردازد تا مردم هم توصیه‌های بهداشتی و پزشکی را جدی و دقیق اجرا کنند و هم به دین و معنویت متوسل شوند و هر کدام از این د‌و مقوله را با رویکرد خاص خودش، مد نظر داشته باشند.

توحیدنیا با یادآوری این نکته که قرآن کریم رساترین پیام الهی برای بشریت و هدف آن، فلاح و رستگاری انسان است، تصریح کرد: انسان سالم برای انجام امور دینی و رسیدن به رستگاری موفق‌تر از فرد رنجور و بیمار است، لذا اسلام بر حفظ سلامتی و عدم تحمیل کارهایی بیش از حد توان بر بدن، تأکید ویژه دارد و عقل سالم را در بدن سالم می‌داند.

وی گفت: در صدر اسلام نیز پیامبر(ص) بیماران را به نزد پزشک راهنمایی می‌کردند حتی اگر پزشک فردی غیر مسلمان و بی‌دین بود، ایشان برای طب مانند سایر تخصص‌ها ارزش و اهمیت قائل بودند، لذا این دیدگاه مراجع عظام تقلید نیز از همین تفکر نشأت می‌گیرد که می‌گویند گرفتن درمان از کشورهایی که از حیث اعتقادی و سیاسی دشمن تلقی می‌شوند، بلامانع است.

توجه قرآن به بهداشت فردی، اجتماعی و روانی

توحیدنیا با مبسوط دانستن مباحث بهداشتی و اعجازهای علمی قرآن کریم، افزود: قرآن کریم مباحث مفصلی در خصوص بهداشت فردی، اجتماعی و روانی دارد که مصادیق آن بسیار فراوان است، آیه شریفه كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ بر تناول خوراکی‌های پاکیزه تأکید دارد و هر جا قرآن ماده‌ای را حرام دانسته است، باید دانست که مصرف آن برای بدن آسیب‌زا است.

مصادیق عینی و علمی مفاهیم قرآنی

این چهره ممتاز قرآنی استان با تأکید بر لزوم عینی‌سازی مفاهیم قرآنی که به درونی ساختن آن‌ها کمک می‌کند، گفت: یکی از این مفاهیم، توصیه دین به پرهیز از نوشیدن آب شب‌مانده است، امروزه علم مؤید این مفهوم قرآنی است با این توضیح که غلظت دی‌اُکسید کربن در هوا در طول شب بسیار بیشتر است لذا می‌تواند وارد آب راکد شده و ضمن ترکیب با H2O موجود در آب، اسید کربنیک را تولید کند، لذا نوشیدن آب شب‌مانده که برای سلامتی بدن مضر است.

توحیدنیا با اشاره به سیره نبوی، بیان کرد: پیامبر بزرگوار اسلام موقع نوشیدن یک جرعه آب، لیوان را از دهان دور می‌کردند و سپس جرعه بعدی را می‌نوشیدند، علت این موضوع وجود گازکربنیک در بازدم است که اگر وارد آب شود، آن‌را آلوده می‌کند.

این مدرس دانشگاه با قرائت آیه شریفه «و إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَتْ» سوره مبارکه تکویر، بیان کرد: چهارده قرن پیش در این آیه به ترکیب مولکولی آب اشاره شده است، یعنی هیدروژنی که می‌سوزد و اکسیژنی که به سوختن کمک می‌کند، لذا خداوند می‌فرماید وای به حال روزی که آب‌ها آتش بگیرد و این فراز امروزه توجیه علمی دارد.

توحیدنیا تصریح کرد: همین موضوع را می‌توان با نگاهی دیگر بررسی کرد، وقتی روح و روان انسان آتش می‌گیرد یعنی دچار خشم و شهوت و آتش نافرمانی‌ها و ناملایمات و بی‌عدالتی‌ها و سایر رذایل اخلاقی است.

وی با بیان اینکه آیات قرآن کریم برای سه حوزه بهداشت فردی، اجتماعی و اخلاقی تجویزهای فراوان دارد، افزود: از جمله سوره مبارکه حجرات که به سوره آداب و اخلاق معروف است، سراسر حاوی توصیه‌های بهداشتی روانی و اجتماعی است.

نویسنده کتب دینی با انتقاد از بهره‌برداری اعتقادی و سیاسی از تعطیل شدن خانه خدا، مساجد، زیارتگاه‌ها و اماکن مذهبی، گفت: تعطیل شدن این مراکز به معنای تعطیل شدن دین و شریعت نیست بلکه اتفاقاً در راستای عمل به دستورات دین است که بر رعایت بهداشت فردی، اجتماعی و روانی جامعه و مردم تأکید فراوان دارد.

توحیدنیا اسلام را دین علم دانست و تأکید کرد: در سوره مبارکه الرحمن، خداوند پس از واژه الرحمن «علَّم القرآن» را می‌آورد و سپس به خلقت اشاره می‌کند، نخستین آیه نازل شده بر پیامبر(ص) نیز ایشان را به خواندن امر می‌کند، این نمونه‌ها و موارد فراوان دیگر مؤید این مطلبند که اسلام دین خواندن، نوشتن، علم و عقلانیت است.

وی تأکید کرد: اسلام که دین عقلانیت است نمی‌تواند بپذیرد که امراض بدون بهره‌گیری از تخصص و دانش علاج شوند، پیش رفتن در این مسیر که دین به تنهایی باید بیمار را شفا دهد، ما را به تفکر قرون وسطایی می‌رساند که توسط کلیسا اتفاق افتاد و معتقد بودند که کشیش می‌تواند با آب شفابخش بیمار را شفا دهد و چون این اتفاق نمی‌افتاد، مردم از دین زده و به آن بی‌اعتماد می‌شدند.

این پژوهشگر افزود: در عین حال، بهره‌گیری از علم و تخصص به تنهایی راهگشا نخواهد بود، چرا که بسیاری از بیماری‌ها ریشه روانی از جمله در اضطراب و نگرانی دارند که در سایه دین می‌توان به آرامش و اطمینان قلبی دست یافت، لذا تخصص و بهداشت منهای ایمان و توکل و خوف و رجا و رضا، راه به جایی نمی‌برد.

این فعال قرآنی با تأکید بر اینکه باید جلوی دست‌هایی را گرفت که در پی ایجاد تعارض میان علم و دین هستند‌، گفت: شهید مطهری معتقد بود که ایمان جهت می‌دهد و علم سرعت می‌بخشد، همچنین در جایی دیگر گفته بود که «تمدن بدون تدین توحش منظم است»، لذا همواره باید ساختار «وَ يُزَكِّيهِمْ» و «و يُعَلِّمُهُمُ» را توأمان مد نظر قرار داد.