عزت‌بخش مسلمین
برای رفع نگرانی‌ها که از گرفتاری فراوان در چنبره نتایج خطاها، لغزش‌ها و لرزش‌ها ریشه می‌گیرند، به عزت او چنگ می‌زنیم و خود را در جرگه مسلمین عزت‌خواه می‌خوانیم.
در دعای روز چهاردهم ماه مبارک رمضان آمده است:
بِسمِ ِاللّهِ الرَّحمنِ الرِّحیم
اَللَّهُمَّ لا تُؤَاخِذْنِی فِیهِ بِالْعَثَرَات
خدایا! مرا در اين ماه بر لغزش‌ها سرزنش مكن
وَ أَقِلْنِی فِيهِ مِنَ الْخَطَايَا وَ الْهَفَوَات
و از خطاها و افتادن در گناهان دور بدار
وَ لا تَجْعَلْنِی فِيهِ غَرَضاً لِلْبَلايَا وَ الْآفَات
و هدف بلاها و آفات قرار مده
بِعِزَّتِكَ يَا عِزَّ الْمُسْلِمِين
به عزتت اى عزت مسلمانان
در این روز از خدا می‌خواهیم که ما را بر لغزش‌هایمان مؤاخذه نکند و اشتباهات و سهل‌انگاری‌هایمان را کاهش دهد و ما را نشانه تیرهای بلا و آفت‌های ناشی از آن خطاها و اشتباهات قرار ندهد و اینها همه را از عزت او طلب می‌کنیم که او عزت‌بخش مسلمین (تسلیم‌شدگان در مقابل حق و حقیقت) است.
اینکه امروز از عصیان و فسق و اثم و پلیدی و کثافات آن سخنی نمی‌رود و به‌جایش از لغزش‌ها و سهل‌انگاری‌ها و خطاها صحبت می‌شود، نشانه اهتمام این دعا به پاک‌سازی کامل ما و در نظر گرفتن همه ریشه‌ها و باقی‌مانده‌ها و سپس آثار آنهاست؛ نگاهی جامع و همه‌سونگر، حاکی از لطفی تمام. لحن معترف و همچنین نگران ما در این دعا نیز نشانه عزم‌مان بر ترک همه این کژی‌ها و کاستی‌هاست.
برای رفع این نگرانی‌هایی که از گرفتاری فراوان هر کدام‌مان در چنبره نتایج همین خطاها و لغزش‌ها و لرزش‌ها ریشه می‌گیرند، به عزت او چنگ می‌زنیم و خود را در جرگه مسلمین عزت‌خواه می‌خوانیم. رمز این چنگ‌زدن در عزت خداوند در چیست؟ آیا این ترکیب عزالمسلمین بار خاصی دارد؟ و یا فقط نشانه هویت تاریخی ماست؟
آیات ۲۰۸ و ۲۰۹ سوره بقره در این ارتباط بسیار روشنگر و تبیین‌کننده‌اند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ ۚ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ (۲۰۸) فَإِنْ زَلَلْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْكُمُ الْبَيِّنَاتُ فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (۲۰۹)؛ اى كسانى كه ايمان آورده‌اید، بدون هيچ اختلافى، همگى تسليم خدا شويد و زنهار، گام‌های شيطان را پيروى مكنيد كه او براى شما دشمنى آشكار است. پس اگر بعد از این همه آيات روشن كه برايتان آمد، داخل در سلم نشوید و باز هم پيروى گام‌های شيطان كنيد، بدانيد كه خدا غالبى شکست‌ناپذیر و حكيمى است كه هر حكمى درباره شما براند، به مقتضاى حكمت می‌راند.»
در ابتدای آیات، دعوتی است عام که همگی وارد سلم شوید. سلم یعنی پذیرش حق و مسلمان شدن و سالم کردن خود و اعمال و نتایج فعالیت‌ها، که سلم و اسلام و تسلیم، هر سه به یک معناست.
لغزش‌های ما نیز ناشی از جهل و غفلت و یا شتاب و عدم آگاهی ماست و این لغزش‌ها، برخی قبل از آمدن بینات و گروهی مربوط به بعد از آن‌اند. لغزش‌های بعد «ما جائتکم البینات» نیز ریشه‌های مختلفی دارند؛ برخی غریزی‌اند و برخی ناشی از عادت‌های ما؛ برخی از محیط نشئت می‌گیرند و برخی را وساوس و زینت‌های شیطان باعث می‌شوند.
یعنی بعد از اینکه برایمان روشن (بَیِن) شده است که کیستیم و خدا کیست و دنیا و کارمان در آن چیست و...، باز هم دچار غفلت و سهل‌انگاری و لغزش و لرزش شده‌ایم و بازهم «هستی‌مان را این‌طرف و آن‌طرف انداخته‌ایم و دلمان را پیش غیر او گرو گذاشته‌ایم.»
حال این آیات به ما می‌گویند در این هنگام و با دانستن این همه، اگر باز گرفتار شدید، «فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَكِیمٌ»؛ گویی می‌خواهد بگوید علم به عزت خداوند و حکمت او مانع از این لغزش‌ها و لرزش‌ها خواهد شد! اما چگونه؟
به معنای کلمه عزت نگاهی می‌اندازیم. عزت، مانع از مغلوب‌شدن است. ارض عزاز یعنی زمین محکم و نفوذناپذیر. کاربردش برای خداوند، شکست‌ناپذیری او را می‌رساند. همچنین کسی را عزیز گویند که قدرت دارد و بر این قدرت خود نیز قدرت دارد، یعنی محکوم و اسیر قدرت خویش نیست. با کمی تأمل در این تعاریف، ارتباط این معرفتِ به عزت خداوند، با دوری ما از آن لغزش‌ها روشن‌تر می‌شود.
این لغزش‌ها هر منشأیی که داشته باشند، عامل مرتکب شدنشان از سوی ما، سهل‌گیری نسبت به قطعیت جریان‌یافتن قوانین و ناموس‌های خداوند در عالم است. اینکه حالا طوری نمی‌شود و با یک خطا، زمین به آسمان نمی‌رسد و توجیهات مختلفی که در این‌گونه مواقع می‌آوریم و منجر به سهل‌انگاری و لغزشمان می‌شود، همگی ناشی از همین دید سهل‌انگارانه نسبت به خداوند و نظام آفرینش اوست؛ اما اگر بدانیم که این قوانین و سنت‌های الهی، لا یتغیر و شکست‌ناپذیر و تخلف‌ناپذیرند (عزیز هستند) و همچنین بدانیم که او حکیم است و بعد از آنکه حکم کرد، خود، ضامن اجرای آن است، راه را بر هر گونه لغزش و خطا و اشتباه ناشی از سهل‌انگاری ما، خواه غریزی یا محیطی یا ناشی از عادات و... خواهد بست و توجه و حساسیت ما نیز بیشتر خواهد شد و ما را نسبت به نتیجه اعمالمان هشیارتر خواهد نمود.
از طرفی، نزدیکی به او ما را به او که عزیز است، نزدیک می‌کند و این یعنی تشبه و تخلق بیشتر ما به او. او شکست‌ناپذیر است و بر قدرت خویش قدرت دارد و نمی‌لرزد و مستحکم است. پس ما نیز به او شبیه می‌شویم و این عزت او، مسلمین و پذیرندگان این حقیقت و واجدان این معرفت را شامل می‌شود.
نوشته‌ی زنده‌یاد داریوش (مصطفی) اسماعیلی
انتهای پیام
