همنشینی خلاقیت، عمق و شجاعت در ادبیات انقلاب

ادبیات انقلاب اسلامی تلفیقی از ارزش‌های انقلابی، اسلامی و شعائر دینی و اخلاقی است که هنوز تعریف جامعی از آن نداریم. در هفته هنر انقلاب اسلامی با صاحبنظران هنر و ادبیات انقلاب پیرامون این مضامین در ایکنا صحبت کرده‌ایم.

در هفتمین گفت‌وگو پیرامون ادب و هنر انقلاب اسلامی با علیرضا قزوه، شاعر نام‌آشنای ادبیات انقلاب و رئیس دفتر شعر، موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما، به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

ایکنا _ پس از پیروزی انقلاب اسلامی ادبیاتی شکل و گسترش یافت که از آن به عنوان ادبیات انقلاب نام برده می‌شود، اما مسلماً همه ادبیات معاصر ما پس از انقلاب اسلامی زیرمجموعه این ادبیات قرار نمی‌گیرد. اگر یک تعریف جامع از ادبیات انقلاب داشته باشیم که ضمن آن تعریف آثار زیرمجموعه این ادبیات قابل شناسایی باشند، آن تعریف چیست؟

ادبیات انقلاب اسلامی تمام مولفه‌های انقلاب اسلامی را دارد، تنها باید در بحث ادبیّت، تمام ویژگی‌های یک ادبیات خوب را داشته باشد. ادبیات ما یک ادبیات سطحی و شعاری نیست؛ بلکه یک ادبیات عمیق و ژرف داریم که معلمان آن بزرگان ادبیات و شاعران بزرگ پارسی ما همچون حکیم فردوسی، حکیم سنایی، ناصرخسرو، سعدی، مولانا، حافظ و این قبیل بزرگان هستند.

بنابراین در وهله اول، ویژگی ادبیّت انقلاب اسلامی است که ریشه‌دار و عمیق است و سطحی نیست و دیگر اینکه تمام مولفه‌های انقلاب اسلامی نظیر انتظار، آرمان‌خواهی، شهادت‌طلبی و مبارزه با فاسد و ... را داراست. مولفه‌های دیگری مانند اینکه طرح تازه‌ای درانداختن برای پاک کردن جهان از ظلم، به داد مستضعفان جهان برسد، مظلوم را یاری کند، اسلام را به عنوان دین برتر و پاک در دنیا معرفی کند از ویژگی‌های انقلاب اسلامی است که در ادبیات انقلاب ما هم تسری پیدا کرده است.

ایکنا: _ اگر نگاه مقایسه‌ای به ادبیات پیش و پس از انقلاب داشته باشیم، به نظر شما ویژگی مهم و تفاوت دیدگاه ادبیات انقلاب اسلامی با ادبیات پیش از آن در چیست؟

یکی از ویژگی‌های خاص ادبیات ما شهادت‌طلبی است و در این میان بزرگانی را توانسته‌ایم به جهان معرفی کنیم که یک نمونه آن شهید حاج قاسم سلیمانی، شهید چمران، شهید همت و دیگر این قهرمانان که از جهت پاکی، خلوص قلب و صفای دل، آدم‌های بزرگی بودند، شجاعت زیاد و هر کدام خلاقیت‌ها و نوآوری‌های عجیبی هم داشتند و الان باید فیلم‌های آن‌ها ساخته و به دنیا معرفی شوند.

این مسئله هم بخشی از انقلاب اسلامی است و ادبیات انقلاب هم باید این خلاقیت‌ها و تازگی و نوآوری‌ها و همچنین عمق و شجاعت را در خود داشته باشد.

ایکنا - اگر بخواهیم از فرد یا افراد شاخص در ادبیات انقلاب اسلامی یاد کنیم که در پیشبرد اهداف این حوزه از ادبیات تاثیر بیشتری داشته و دارند، به نظر شما کدامند؟

یکی از چهره‌های برتر ادبیات و هنر انقلاب اسلامی، شهید آوینی بود. آن شهید بزرگوار دوران روشنفکری و غیر انقلابی را هم درک کرده و در آن فضاها هم زیسته بود و بعد به بهترین راهی که رسیده بود، انتخاب کرده بود، که مسیر آرمان شهادت و شهادت‌خواهی بود.

البته در جنگ هشت ساله ما مردان بزرگی آمده‌اند و یک مسیر آسمانی رو به روی ما گشوده‌اند و در این راه بزرگانی عبور کرده‌اند که هر کدام آن‌ها اسطوره و اسوه‌ای برای امروز و فردای ما هستند. شهید شهید آوینی یکی از آن‌ها بود که توانست هنر انقلاب را هم در فیلم‌ها، هم در صحبت‌ها و هم در کتاب‌هایش به درستی تبیین کند و نشان دهد.

ایکنا - به نظر شما نقش و سهم شعر و شاعر انقلابی در پیش‌برد ادبیات انقلاب اسلامی چقدر است و آیا تا به امروز این نقش را به خوبی ایفا کرده است؟

ادبیات انقلاب اسلامی که بخشی از آن شعر انقلاب اسلامی و بخشی دیگر رمان، داستان‌کوتاه، خاطرات و بسیاری هنرهای دیگر که در کنار ادبیات است، می‌تواند انقلاب اسلامی ما را به خوبی به جهان معرفی کند و آینه‌ای در مقابل مردم جهان باشد که در این آینه بتوانند چهره پاک انقلاب اسلامی را ببیند.

این معرفی باید به زبان هنر صورت گرفته باشد؛ فیلم‌ها، موسیقی‌، شعر، آثار گرافیکی، رمان و خاطرات و بسیاری دیگر از شکل‌های هنری این آثار می‌‎تواند به خوبی هنر انقلاب اسلامی را نشان دهد.

امروز هنر انقلاب اسلامی بر یک مدار جهانی حرکت می‌کند؛ در واقع از یک مدر کوچک داخلی به یک مدار بزرگ جهانی منتقل شده و حرف‌های ما خواهان زیادی در جهان دارد. اثبات این مدعا هم این است که هر کدام از این آثار که به زبان‌های مختلف ترجمه می‌شود، با استقبال خوبی مواجه می‌شود.

گفت‌وگو: مطهره میرشکاری