سوره شمس از جمله سورههای تأثیرگذار قرآن کریم است که در شمار سورههای مکی جای دارد و با ساختار موجز، اما پرمحتوای خود، جلوهای از عظمت آفرینش، حقیقت نفس انسانی و مسئولیت انسان در برابر مسیر هدایت را ترسیم میکند. این سوره نهتنها در حوزه معارف اعتقادی، بلکه در ساحتهای عملی زندگی نیز آثار و برکات فراوانی دارد. علما و مفسران اسلامی با استناد به روایات نبوی و اهل بیت(ع)، خواص متعدد و گوناگونی برای تلاوت و تدبر در این سوره ذکر کردهاند؛ از افزایش روزی و موفقیت در امور گرفته تا آرامش روان و جلب محبت و عزت در میان مردم. در ادامه، مجموعهای از فضائل، آثار، دستورالعملهای کاربردی و ختمهای توصیهشده از منابع معتبر شیعه درباره سوره شمس گردآوری و تنظیم شده است تا هم علاقهمندان به قرآن و معارف دینی و هم کسانی که به دنبال راهحلهایی معنوی برای دغدغههای زندگی فردی و اجتماعی خود هستند، از آن بهرهمند شوند.
سوره شمس، نودویکمین سوره از قرآن کریم، سورهای مکی و مشتمل بر ۱۵ آیه است. این سوره شریف فضائل و برکات فراوانی دارد و در منابع روایی معتبر، احادیث متعددی درباره اثرات معنوی، روانی و اجتماعی آن نقل شده است.
پاداشی همارز با صدقه به اندازه نور خورشید و ماه: پیامبر اکرم(ص) درباره فضیلت تلاوت این سوره فرموده است: «هر کس سوره شمس را قرائت کند، مانند آن است که به اندازه آنچه خورشید و ماه بر آن تابیده، صدقه داده است.» (مجمعالبیان، ج ۱۰، ص ۳۶۷)
گواهی اعضا و اشیا به سود تلاوتکننده در قیامت: امام جعفر صادق(ع) میفرماید: «هر کس سوره شمس را قرائت کند، در روز قیامت، تمامی اعضای بدن او و اشیای کنار او به سود او گواهی میدهند و خداوند میفرماید که شهادت شما را درباره بندهام میپذیرم و به او پاداش میدهم. او را تا بهشت همراهی کنید تا هر آنچه دوست دارد، برگزیند. نعمتهای بهشتی بر او گوارا باد.» (ثوابالاعمال، ص ۱۲۳)
توصیه به قرائت در نمازهای گوناگون: رسول خدا(ص) همواره به اصحاب و یاران خود توصیه میفرمود تا در نمازهای گوناگون، سوره شمس را قرائت کنند. (بحارالانوار، ج ۸۹، ص ۳۲۶)
موفقیت در امور زندگی: پیامبر اکرم(ص) در اینباره میفرماید: «هر کس که کمتوفیق است، در قرائت سوره شمس مداومت ورزد؛ زیرا خداوند او را به هر سو که رو کند، موفق میدارد. این عمل موجب تقویت حافظه، مقبولیت و بلندی جایگاه نزد مردم میشود و منافع فراوانی در آن نهفته است.» (تفسیر البرهان، ج ۵، ص ۶۶۹)
همچنین امام صادق(ع) میفرماید: «برای کسی که کمروزی و کمتوفیق است و در کارهایش پیوسته دچار خسارت، زیان، حسرت و افسوس میشود، پسندیده است که بر قرائت سوره شمس مداومت داشته باشد؛ چراکه موجب افزایش روزی و توفیق او میشود؛ همچنین هر کس این سوره را بنویسد و با آب بشوید و آن را بنوشد، اگر دچار اضطراب باشد، آرامش مییابد.» (همان منبع)
رفع اضطراب و بیماریهای تنفسی: نوشیدن آب شستهشده سوره شمس برای رفع اضطراب و نیز بهبود بیماریهای تنفسی مفید است. (المصباح کفعمی، ص ۴۶۰)
برای برآوردهشدن حاجات، ختم مجربی از این سوره وارد شده است. به مدت سه روز، هنگام طلوع آفتاب (چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه) به سجده رود و سه بار سوره شمس را تلاوت کند. هنگامی که به آیه «فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا» رسید، حاجت خود را از دل بگذراند. (درمان با قرآن، ص ۱۴۸)
از جمله مهمترین خواصی که برای تلاوت سوره شمس ذکر شده، ایجاد عزت و منزلت در میان مردم است. این سوره موجب جلب احترام و محبت اطرافیان میشود. زنان نیز میتوانند بهمنظور نفوذ در قلب مردان و ایجاد محبت در دل ایشان، هر شب سوره شمس را تلاوت کنند.
سوره شمس، آینهای از حکمتهای الهی و جلوهای از ارتباط انسان با فطرت، نور و حقیقت است. تلاوت این سوره شریف علاوه بر پاداشهای معنوی و اخروی، میتواند آثار مشهودی در زندگی دنیوی فرد بر جای گذارد؛ از گشایش در امور مالی و روحی گرفته تا جلب محبت، عزت، آرامش و موفقیت در مسیرهای مختلف زندگی.
پافشاری بر تلاوت و تدبر در این سوره، راهی برای تقویت ایمان، تلطیف روح و گشودن درهایی است که گاه از مجرای عقل و تلاشهای مادی بسته میماند. بهرهگیری از تعالیم اهل بیت(ع) و عمل به توصیههای واردشده درباره این سوره، گامی مؤثر در نزدیکتر شدن به رحمت خداوند و نیل به سعادت دنیوی و اخروی است.
امیرحسین شاهی راوندی
انتهای پیام